Một Thói Tôi Quen

Truyệnngắn: Phan Cung Nghiệp

(Tạpchí Vấnđề, số 56, tháng 3, 1972. Chủbút: Nhàvăn Mai Thảo)

 

 

 

Minh hẹn tôi đi chơi vào chiều thứhai. Tôi từchối nói em bận dạy hai giờsau. Nétmặt Minh thoángchút thấtvọng và buồn. Tôi nói thôi để tuầnsau mình gặplại. Minh chợt lalớn :

— Trờiơi, chịusaonổi?

Tôi bậtcườiphì. Chiếc miệng Minh méoxệch :

— Thôi thứhai em rán đến anh mộttí rồi anh đưa em đidạy luôn.

Tôi khẻ gậtđầu khi Minh chàoravề. Dáng Minh trông caolêunghêu khi Minh quaylưng bướcra cửa. Tôi nhìntheo thoángchợt một niềmvui nhènhẹ cùnglúc với một nỗibuồn manmác nàođó chợtđến mộtcáchkhótả.

Buổitối một dòngxecộ đuachen ngoàiđường. Nhìnqua một khoảng câylá ngoàivườn, tôi chỉ trôngthấy mơhồ những vệtđèn lướtngang, chậpchùng rồi mất. Tôi ngồi ngãngười trên một chiếc ghếdựa mâyđan, nhắmnghiền đôimắt, cố lắngnghe tiếng gióđêm layđộng laoxao trên những vòm câylá, thả tâmhồn chìmlắng bayxa theo từng cơngió thoảng nhưng khôngkhỏi nghethấy những tiếngđộng khác ngoàiđườngphố nhàmchán hằngngày.

Có những đêm ngồi imlặng dưới vòmtrờiđêm, giấumình trong vũngtối ngoài máihiên, ngữamặt nhìnlên trờicao, hơithở ngắtquảng như đang trong hấphối với cơnđau nàođó quặnthắt tronglòng. Tôi nghenhư tráitim mình đang buốtnhói với những ýnghĩ tảnmạn khôngrõrệt. Minh và những bóng mâyđen lướtqua trong đầu nhấpnhoáng với từng kỷniệm.

Minh và ngàytháng. Tôi đôilúc cólần cũng thử nghĩnhớxem là mình đã gặp Minh nơinào và quen Minh lúcnào. Và cũng tự hỏixem mình có yêu Minh chăng? Tấtcả đều là những câuhỏi đôilúc mậpmờ, đôilúc trỗisốngdậy trong ngườitôi như một thôithúc cấpbách. Tôi và nỗibuồn khônnguôi. Nỗibuồn côtịch đã nuôi tôi lớnkhôn từ tấmbé.

Tôi khôngrõ những nguyênnhân nào đã đưađẩy mangđến cho tôi những nỗimuộnphiền gầnnhư vôcớ đó. Thànhthử đốivới mọingười tôi trởthành ítnói và lầmlì... Minh nói với tôi là Minh yêu tôi ở chỗđó. Congái mà nóinhiều thì trông xấu lắm. Tôi cười. Khôngbiết Minh nóithật hay đùa. Nhưng tôi tin vậy. Ðôicánhchim vui của tình mởrộng đón tôi vào đời, vào lòng biểnkhơi tìnhyêu mênhmông lãngmạn.

Mồi một điếuthuốclá. Thắplên trong xótối một ánhlửa nhỏ và đámkhói bạtbay trong gió, như đang thả tâmhồn trôihút vào cõixaxăm. Lửa và đêm. Gió và khói. Cõinhânsinh bạtngàn giókhói. Tôi đã bướcvàođời bằng những bước nhẹnhàng nhưng chôngchênh với cuộctình mà Minh đã đónmời, trôi bậpbềnh như sóngnước. Ðêm khôncùng và rựcrỡ. Tôi như laođao vào giữađêm sâuhút hưhoặc.

Những lần Minh đến. Những lần Minh về, quenthuộc như một thói tôi quen. Vócdáng gầy, máitóc dài loàxoà, Minh lêunghêu bên tôi những lần đichơi của haiđứa. Tôi thường bậtcười với những câu nóiđùa tựnhiên của Minh. Rồi vềsau khônghiểu tôi sẽ có nhớlại những câuhỏi và những câutrảlời vuvơ hay chúng sẽ chaodao như khóinắng mơhồ.

Ðêm trầmlắng tiếngnói thìthầm khôngrõ tronglòng. Một cơngió lạnh. Khẻ kéo cao cổáo, tôi ngồi coro trong lòngghế nhỏ thở từngcụm khóithuốc nhẹnhàng, ấmáp. Nhìnra hàngrào cổng, trong khómcây láxanh và giàn hoagiấy trênđầu, thấy mọithứ lunglay như đang đùagiỡn với gió. Ðườngphố ngoàikia đang dìudập xecộ. Ðêm và tiếngđộng. Thờigian và khoảngkhắc rỗngkhông. Tôi vôtình thấyrõ rằng mình chẳng yêu Minh như đôilúc thầmnghĩ.

Tôi ngồi ngoài hànghiên khálâu. Lúc cảmthấy mình buồnngủ muốn trởvào phòng thì Sanh và Hương đến. Tôi cười nhìnra va thayđổi thếngồi. Hương nóivuvơ vài câu rồi bỏvào trongnhà với Phương. Sanh ngồi bêncạnh nóichuyện về Hương. Tôi hỏi:

— Minh còn ở dưới quán?

Sanh gậtđầu nói :

— Vâng, tôi đưa Hương về rồi sẽ quay trởlại với Minh ngay.

Tôi cườinói:

— Sanh coichừng Hương "mát" bấttử.

Hìnhnhư Sanh còn nóigìđấy rấtnhiều chođếnlúc đưa Hương trởvề, nhưng chợtnhiên tôi chẳng nghethấy gìhết. Một cơnchóngmặt chợt thoángqua và một nỗibuồn lạ ứngập dânglên tronglòng.

Tôi nhắmmắtlại nghe gió đêm xìxào bêntai. Tôi cảmthấy mình cần đingủ sớm đêmnay. Tôi muốn cuộcsống nhấpnhô bênngoài cuộcđời hãy trôiqua mau như sóngnước. Tôi muốn mình là một người đứngbênlề, ngoạicuộc, và khaokhát hưởng thúđơncôi. Có nhiều cuộcvui đã điqua đời tôi, nhưng tôi đã hữnghờ để trôiđi và lãngquên chođến mộtlúc bỗng nhìnlại rồi thầmchợt tiếcnuối.

Tôi hìnhnhư không mang tâmtrạng nào kháchơn là nỗimongmuốn được nhìnrõ mặtthật của lòngmình trong những lần nhìnlại mình và nhậndiệnđược những đổithay. Những buổi đidạy trôiqua đời với những giờgiấc mệtmỏi khônghẳn vì miếngcơmmanháo nuôithân. Những khônmặt họctrò và những niềmvui vuvơ làm lòng bớtchút giăngdo. Kỷniệm và dĩvãng gầnnhư lúcnào cũng sống bên tôi với nhiều hìnhảnh thânyêu về một nơi để nhớ. Cóthể đólà một quêhương của tôi chậpchùng trong nỗinhớ chắtchiu từng kỷniệm nhỏ. Ðólà bãisông, gềnhđá, vườndừa ngàynào yêumến luônluôn sống trong lòngtôi rựcrỡ từngày bắtđầu cuộcrờixa nơi sanhra tôi ấy. Minh chínhlà cài gạchnối của những chuyếnđi vềthăm nầy mà khôngcó tôi thamdự.

Ðêm nằmlăn trên chănchiếu quạnhhiu. Phương nằm bêncạnh, ngủ saysưa imlìm dườngnhư khôngcó sưhiệnhữu của nó. Ánh đènngủ màutím nhờnhờ trên đầugiường cũng chìmsâu vào đêm vắng tịchmịch. Connhỏ Phương coivậy mà dễ ngủ thật. Từng hơithở của nó chẫmrãi đềuhoà. Bỗngdưng tôi chợtnghe lòng bứcrức chẳngyên. Tôi tựnhủ, hãy ngủ đi mầy. Chẳngcógì đángđể cho mầy thaothức đêmnay. Hãycứ ngủ đi, ngủ dễdàng như giấcngủ tạmbợ ngoài hànghiên buổitối. Hãy ngủđi với những chìuđón thânyêu. Ðừng thắcmắc chi với những kỷniệm cỏncon. Hãy ngủ vôtình như cơngió thoảng ngoài khungcửa. Niềmvui nào hiệnhữu cũng cầnphảiđược khépkínlại gọngàng. Mầy đang nhớ gì? Nhớ ai? Nhớ Minh? Hãy gạtbỏ những hìnhbóng của kỷniệm, hãy tẩyxoá kịpthời, hãy ngủđi kẻo ngoàikia bóngđêm sẽ tắtmất.

Ôm chiếcgốiôm vào lòng, trăntrở trên nệmgiường ấmêm; mởlớn mắt nhìnquanh cănphòng chìmlẫn trong bóngtối, tôi cảmthấy mình quá nhỏbé trước bóngđêm mênhmông, trong lòngđêmkhuya tịchmịch.

Dầndà tôi ngủđược mộtgiấc, thậttình.

 x X x

 Tôi mớivừa khámphára một điều: tìnhcảm của Minh xenlẫn giữa tôi có Diệu xaxôi. Thậtra tôi mới biết những chuyếntrởvề Bồngsơn quêcũ của Minh khônggì kháchơn là để gặp Diệu. Minh đã dối tôi bằng những nốitiếp trởvề với những lờihòhẹn. Tôi được Minh hay mất Minh thì cuộcsống của tôi vẫnvậy, chẳng cógì làm thayđổi cuộcđời tôi. Và cuốicùng tôi nhậnrarằng là mình cũng chẳng yêu Minh. Minh lãngđãng trong tôi như bóngchiều xa quenthuộc, đằmthắm tìnhyêu và nỗibaodung.

Những dấuvết của kỷniệm quêcũ trongtôi mơhiồ hìnhnhư cũng đã nhoàxoá dần vào niềmlãngquên côilẻ. Cólẽ nên bớt gặp Minh thườngxuyên thìhơn. Hãy bớtđi những cửchỉ âuyếm quenthuộc với Minh. Có nhưvậy mới thôi khỏi bị những nhắcnhớ mãi trong đờisống thườngngày trong tìnhcảm mình là đãcó sựhiệndiện của Minh trongđời. Ðólà những mốidâyliênhệ tìnhcảm mà tôi cầnphải dứtkhoát.

Tôi với bảntính ítnói gầnnhư đếnđộ câmlì đôikhi cũng đã làm Minh khóchịu. Nhưng những biểulộ nhỏnhặt nầy của Minh liệu cóthể làm thayđổi chútgì trong đời tôi không nhỉ? Ừ, vâng. Tôi cólẽ đã nhìnvấnđề nầy quá nghiêmtrọng và lớnlao quá.

Buổisáng thứhai đidạy, trên mỗi bướcđi gõ từng tiếng guốc quenthuộc trên conđường dẫnra biển. Tôi đi trong cơn gióbiền buổisáng chớmlạnh, laoxao những hàng philao ngoài bãi. Ýnghĩ vướngvất những đám mâymù trên nềntrời xámngoặc hômnay. Từng bướcđi hẫngnhẹ chôngchênh. Buổidạy với những ánhmắtnhìn ngâythơ của lũ họctrò làm tôi nhẹlòng đi đôichút.

Buổichiều đành lỡhẹn với Minh. Tôi nói với Phương về điều nầy. Phương chỉ phớtcười nhẹ, không tỏlộ ýkiến gì. Phương chỉ nói, trưa nếu nó gặp Minh nó sẽ báocho Minh biết. Tôi gậtđầu cảmơn.

Buổitrưa, tôi ngủ mêđi, bùlại cho giấcngủ đêmqua trằntrọc thaothức đã bị đánhmất. Khi thứcdậy, tôi cảmthấy lòng thoảimái hơn đôichút. Trưa nằm đốimặt với cănphòng trốngvắng mênhmông, lườibiếng ngótrông rangoài khungcửasổ, với mâymù, với lácây layđộng.

Tríóc tôi bỗng mịtmù không lốithoát trong thoángkhắc tịchhư... Thếlà buổitrưa không đếnvới Minh như lời hẹnước. và nỗibuồnbực từđó mọclên, Tôi cóý chờ sựphảnứng ở Minh.

Suốt một tuầnlễ tôi khônghề gặp Minh. Tôi ít rờinhà ngoài những lúc cầnthiết. Sáchvở, bạnbè, họctrò. Tấtcả bỗngchợt biếnthành những bóngmây chơvơ vậtvờ trong cõicôquạnh. Tâmhồn tôi lúc nầy thấy dễchịu hơnchút. Minh và sựvắngmặt không làm tôi suynghĩ... Sanh cóđến nhà mấylần. Sanh nói Minh giận tôi ghêgớm. Tôi cười imlặng khi nghe Sanh nói. Hìnhnhư mấy đêm trước tôi cóthấy Minh và vàiba ngườibạn đingang nhà nhìnvào nhưng không ghé. Tôi xem đólà phảnứng của Minh. Ðôilúc tôi chợtthấy Minh trẻcon lạ. Minh không dínhdấpgì với dĩvãng và quêhương cũ của tôi. Một nơichốn xaxôi nàođó Minh trởvề đãcó Diệu như những người congái khác.

Trong thờigian nầy tôi gặplại Th. Th. và những dấuchân in trên cát đẩylùi đờisống cũ về phíasau. Tôi cảmthấy vui đôichút khi đi bêncạnh Th. Mătbiển. Khơixa. Nghìntrùng và sóng vỗ. Sự gặplại Th. ở một thànhphố có biển như ởđây, tôi không lấylàmlạ cho sựhạnhngộ tìnhcờ nầy... Và hìnhnhư trong thâmtâm tôi đã mongmuốn nhưthế.

Chuyện giậnhờn với Minh nhưthế nhờđó cũng tạm phôipha. Mặc Minh với những conđường phố cũ. Thànhphố và những lốiđi vắng. Hàngcâylá thânquen. Tuythế nhưng khôngcó một kỷniệm nào được nhắcnhở đến. Kỷniệm trôixa. Ngàytháng nhỏgiọt như những giọt càphê đen nhỏ đọngxuống đáy ly. Quánnước và tiếngnhạc. Th. và Minh. Hai hìnhbóng nầy cứmãi quấnquít trong đầu tôi và trong từng ýtưởng. Tôi lại đâmra bựcdọc với những ngày sống quađi cứ nhưvậy mà tiếpnối.

Thật bực hếtsức với những buổitối ngồi húthuốc trướcnhà dựaghế ngơinghỉ. Th. ngày trởnên luitới thườngxuyên làm tôi khóchịu. Trong khoảngthờigian nầy Minh đã bẵngđi không đến nhàtôi. Ngượclại, tôi bỗng cóý chờđợi và ngóngtrông, muốn làmhoàlại với Minh, nhưng tựái khôngchophép tôi chủđộng đến nhà Minh để tìmgặp. Tôi thấy Minh buồn với dángđi cúiđầu bên những ngườibạn. Minh thường đi với Sanh và San mỗilần ngang nhà. Sanh thường có nụcười trêubiếm nở trênmôi. Những câunói châmchọc của San. Tấtcả không đồngcùng ýnghĩa nhắcbảo tôi làmhoà với Minh đithôi!

Tôi muốn nói với Th. nên ít đến nhàtôi hơn. Mỗilần biết có Th. đến nhàtôi Minh cóvẻ không bằnglòng. Cólúc tôi cũng muốn bảo với Minh rằng tôi khôngmuốn Minh giaothiệp với Diệu quá thânmật. Cólẽ tôi thựcsự đã yêu Minh? Ýnghĩ nầy làm tôi bậtcười mộtmình. Th. hỏi tôi cười gì. Tôi imlặng cốý tạora một gươngmăt gaygắt cho Th. thấy. Bóngtối ngoài conđườngphố vắng, giàn hoagiấy đã chekhuấtmất khuônmặt của Th. Th. bấtchợt bỗng biếnthành kẻ khuấttịch khôngcòn hiệndiện bêncạnh tôi nữa. Ýnghĩ nầy làm tôi dễchịu và thoảimái hơn đôichút.

Th. ngồi hútthuốc ngồi dựangữa trên chiếcghếdựa bêncạnh. Ánh đèndiện néon dưới hiênnhà hắtra ánhsáng lờmờ như ánhnến chiếu lên khuônmặt Th. những chỗ hóptrũng xuống. Tôi imlặng khôngnóigì. Ngồi cạnh Th. tôi khoanhtay giấu chút hơilạnh trong gió ngướcnhìn trời với ánhmắt mỏimệt chánchường. Bầutrời trêncao đêmnay không sao và nhiều mây, dườngnhư sắp trútxuống thànhphố nầy một cơnmưa àoạt. Tôi nhắckhéo Th. nên về chứ để trờimưa. Th. cưới. Gươngmặt lìlợm bỗngnhiên trởnên xấuxí khócoi. Tôi khôngmuốn Th. nánlại đây thêm giờphút nàonữa với thứ tìnhcảm bồngbột mongmanh bônglỡ khôngđâu. Tôi cần sựimlặng côtịch ngay trong giờphút nầy. Th. đã quấyrầy tôi khánhiều thờigiờ, Th. nên vềđi, hãy đểlại tôi với mộtmình ởđây, yêntĩnh để lòng đượcthoảimái hơn.

Giờnầy cólẽ Minh đang hát ở đằngquán. Cócả Hương ởđấy nữa. Tôi chợtcó ýnghĩ quábướcđến để gặp Minh. Thựcsự gặp Minh khôngngoài điều là để lãngtránh Th. và gặpriêng với Minh để nói vài điều lâunay muốn nói. Gần hai tuần nay tôi đã không gặp Minh. Tôi không nghĩrằng là Minh còn giận tôi về lần lỡhẹn vào chiều thứhai.

Látnữa Hương hát xong về khôngchừng sẽ đivới Sanh và tôi sẽ hỏi về Minh như một cốgắng tìmkiếmlại một nỗi thânthuộc lâungày đã bị đánhtráo bởi một thứ tìnhcảm bôngđùa. Th. chắc khônghiểu là tôi đãcó ýnghĩ nhưthế. Bêncạnh Th. đang nói mộtvài câu gìđó nhưng tôi chỉ gậtđầu ỡmờ hờhững. Th. hìnhnhư cũng nhậnrađược điềunầy nên lộvẻ ngượngngùng, đã lãngtránh nhìn tôi qua một khoảngcách ngắn.

x X x

Buổisáng và chuông lễnhàthờ đã đánhthức tôi dậy với một niềm chánngán trongngười. Phương đã dậy và rời phòng lúcnào mà tôi chẳngrõ. Chắccólẽ Phương đã đilễ nhàthờ từ sángsớm. Khôngnhớ là đã mấy cái chủnhật rồi tôi chẳng buồn đilễ. Chúa đã bỏmất trong tôi một niềmtintưởng.

Buổisáng lạnhlẽo vào một ngày cuối đông sương giăngmờ khungcửakính ngoàikia. Hơilạnhbuốt xônglên từngchặp khi nắng chưa tan. Tôi kéo chăn kín ngang ngực, vóitay lấy baothuốclá mồi một điếu nhảkhói tảnmạn khắpphòng.

Buổisáng trôi nghiêng ngoài cửasổ hữnghờ với những đámnắng mõngnhẹ phớtngang trời. Trởdậy thayđồ tôi có ýđịnh xuốngphố chốclát để xuatan niềm quạnhiu vờvật.

Phương đã trởvề, trênngười vận chiếcáodài màuxámnhẹ. Ðứng nhìn Phương thayđồ trước gương, trong lòng tôi chợtthoảng chút nỗibuồn vuvơ khi nghĩ đến Minh. Minh hiệnra trong đầu tôi môingày như một ôngthánhsống. Thánhhiển hơncả Chúa. Tôi nói ýnghĩ mình cho Phương nghe. Phương vừa thayđồ vừa cườinói vậylà làmmặtdốc không chịu làmhoà. Tôi imlặng nhìn Phương rồi dời phòng xuốngphố.

Tôi có ýđịnh đến nhà Minh. Tôi muốn rũ Phương đitheo nhưng lại thôi bởi những ýtưởng trong đầu tôi giờđây bỗng mòngquay như chóngvụ....

Thếlà hoà rồi đó nghe Minh. Em sẽ đến với anh như một kẻ đã bị khuấtphục. Bởi nhớ. Bởi thương. Bởi cảmthấy rõ đó chỉlà những giậnhờn vôcớ. Em thèmnhớ bờmôi anh nồngnàn khóithuốc. Bởi mong vòngtay anh khéptrọn vònglưng. Anh caongạo nhưng anh đángyêu hơn tấtcả mọingười. Cuốicùng em đã nhậnra một tìnhyêu nhưthế. Kia là lốiđi quen. Ðâylà phốbiển thân. Mọi tiếngđộng và cảnhvật là những gì rất gầngũi thânyêu mà bấylâunay em thiếumất. Em có lãngmạn như congái mườibảy không anh?... Cuốicùng của một sựgiậnhờn daidẵng. Em là kẻchiếnbại bằnglòng quyhàng quỵluỵ với anh. Nhưng anh là người giậnlì nhấtthếgiới. Hai tuầnlễ buồnvắng và nốitiếp trôiqua dàidẵng như đã hai-tuần-thế-kỷ. hay mườibốn thếkỷ, haylà mộtngàn bốntrăm năm buồnrầunhất của một thiênniênkỷ của cuộcđời. Tuynhiên em vẫncòn tự đánhlừa em là em vẫn chưa yêu anh đó anh à!

Những ýtưởng trôiqua trong đầu tôi khôihài như nắngsớm bồngbềnh. Bướcchân tôi giẫm nhẹ trên những vệtnắng trắngxoá, chân bước nhẹhẫng với chút niềmvui mônglung và bấtchợt. Qua những phố quen đôngngười, tôi thấy mình lạ hẳn giữa đámđông trong thànhphố, mộtcáchbơvơ. Rồi bấtchợt tôi bỗng cảmthấy buồn. Nỗibuồn sâukín ẩnnúp từ những đáysâu của tâmhồn bấtthần vụt lớnlên nở muôn sắchoa úatàn sầuthảm. Nỗibuồn vônguyêndo. Nỗibuồn bấtcứđịnh. Nói cho ai nghe bâygiờ? Nỗibuồn thânquen như sựchịuđựng bềnbĩ lâudài. Và tôi đang hụtchân trong nỗimuộnphiền đó.

Gió cuốimùa chớmlạnh. Vạt áodài trắngthẫm quấn nhẹ vào đôichân. Ðôichân bước nhoàimệt đườngvề hướng nhà Minh như những lần hòhẹn đãqua. Vào ngõ nầy. Vòng sang kia. Nhà Minh trọ nằmtrong một conđường vắngbuồn gần biển. Cănnhà kia quá quenthuộc với hìnhbóng Minh dấuyêu. Bướcđi chợt nônnao. Mắtnhìn bấtgiác nhưng đồngloã cùngvới tâmhồn đã hoànhập vào một nỗibângkhuâng nhẹnhàng, thoángchút buồnrầu.

Tới trước thềm nhà Minh, tôi chợt đứngngừnglại suynghĩ mất một phút. Cuốicùng tôi quyếtđịnh bấmvào nútchuông. Tiếngchuông reng vanglên và cánhcửa gỗ bật mởra, tôi nhậnra khuônmặt bàchủnhà. Minh? Vâng. Cậuấy đi chưa về... Tôi giữvẻ bìnhthản nói :

— Ðượcrồi, tôi vào chờ.

Cánhcửa mở rộng ra. Tôi bướcvào khôngkịp hỏi là Minh đã điđâu. Tôi có mang chìakhoá riêng mởcửa phòng Minh, vào trongphòng ngồichờ mới sựcnghĩ tựhỏi là Minh đã điđâu.

Cănphòng buổisáng thoángchút khôngkhí uám ẩmmốc. Ðiện bị cúp. Khungcửasổ quay về hướng phía mặttrờilặn. Tôi trôngra bênngoài nhìn khoảng đất trống của cănnhà bêncạnh. Nắng như đang trải từng mãnh lụađào lêntrên khoảng nềnđất, sáng rựcrỡ. Nắngấm buổisớm hắt vào phòng tungtăng làmdịubớt nỗi uhoài.

Tôi rót một ly nướclọc uống mộthơi dài, nghe mátlạnh trong cuốnghọng. Tìmlục trong xóxỉnh gầmhộc, tôi tìmthấy lẫnlộn được vài điếuthuốc lẻ nằmbẹp dưới các tậpnhạc cũ đã bay mùimốc. Bậtđốt một quediêm. Ánhlửa cháy sánglên rựcrỡ. Ðóng cánhcửaphòng lại, tôi hútthuốc nhảkhói thoảimái đầyngập phòng. Népngười nằmxuống chiếcgiường kê trong gócphòng, tôi ngướcmặt nhìnlên trầnnhà trông những conthạchsùng trênkia đuổinhau chạyqua chạylại, trông chúngnó như đang đeođuổi tìmkiếm hìnhbóng tìnhyêu như tôi đang làm.

Minh hiệnra trong tâmhồn tôi với một niềmvui khó cảmnhận. Minh điđâu vậykìa? Ðiếuthuốc khói quen mà Minh thường hút đã cho tôi cảmgiác gâygây trên đầulưỡi. Một cảmgiác dễchịu nhưng đang tànlụn dần. Buổisáng đang trôiqua bênngoài, vào nơiđây thânxác tôi đang nằm bấtđộng.

Trongphòng thứ ánhsáng cốhữu đã gâyra trong lòngtôi một cảmnhận mỏimệt như đang bướcvào khoảng thờigian của bóngchiềutà. Mùi khôngkhí quenhơi trong cănphòng đôilúc chợt trôi bồngbềnh thành từng vòm khôngkhí dàyđặt rồi bay tảnmác vưởngvất khắp cănphòng kínvắng. Tôi nhắm và mở mắt nhiềulần trong khoảngthờigian ngắn, trítưởng đã hoànhập vào nỗimệtmỏi muốn ngủsayvùi trong nỗichờđợi lâugiờ.

Ngoài những tiếngđộng yêntỉnh của thànhphố buổisáng, trong căngphòng không lẫn tiếngđộng nàokhác hơnlà tiếngkêu gọimái của những conthạchsùng, kêuto từngtiếng đứtquảng. Trong nỗiimvắng đầyngười nầy tôi cần nghe một thứ âmthanh nào kháchơn để xuađuổiđi nỗihéohắt tronglòng.

Tiếngnhạc. Cólẽ thế. Tiếngnhạc nào sẽ vanglên nhưthếnào vào lúcnày? Câyđàn guitar nằmkhuất trong gócphòng. Âmthanh nào sẽ khuavang lên từđó? Tiếcnổi là tôi lạichẳng biếtđàn. Nếu biếtđàn tôi sẽ hát những bảnnhạc do Minh sángtác. Nhạctình. Nhạc người. Nhạc nào thì cũng là do Minh sángtác.

Tôi muốn được hát nhưthế. Hìnhdung rađược một Minh ngồi bêncạnh ôm câyđàn hát saysưa trong những khúcnhạc buồn. Tôi sẽ imlặng nằm nghe và hoànhập nỗihoàicảm của tâmhồn mình đang cảmnhận vào trong những giòngnhạc và những tiếttấu mà bấylâunay tôi hữnghờ khônghề cảmthông và chúý tới. Cũng tiếngnhạc và lờinhạc đó trướcđây kểtừgiờ sẽ khôngcòn giốngnhư những tiếnghát đồnglúc do lũ họctrò trẻ hợpca quenthuộc ở trường. Khônggian kháclạ đó chắc Minh chỉ dànhriêng có mìnhtôi thôi nhỉ?

Nhằmmắtlại, tôi suynghĩ miênman. Tôi chợt ngủthiếpđi vàosâu trong một giấcngủ thật ngắn. Thậtngắn. Tôi chỉ nghĩ thế khi choàng mởmắtra và nhìnthấylại thứ ánhsáng chiềutà quenthuộc trong cănphòng. Cùnglúc, vanglên tôi nghethấy có tiếngđàn và tiếnghát. Tôi nhậnra là Sanh đang ngồi trên chiếcghế dựa đằng bànviết, ôm câyđàn guitar khảy từng nốt nhẹ. Hương ngồi bên mépgiường cấttiếnghát quenthuộc trầmbuồn và nhỏ.

Tôi bật ngồidậy nhìnquanh cười ngượngngùng. Tôi hỏi :

— Sanh và Hương đến baogiờ?

Hương hát. Sanh vừa đàn vừa nói:

— Ðếnkhi trưa. Chị ngủsay quá! Chiều rồi!

— Chiều ư?

Khótin quá! Buổichiều nào trong ngày đãđến trongsuốt giấcngủ mêmỏi của tôi? Nếu không trôngthấy một vệtnắng đang tànúa dọi trên bứctường trong phòng thì tôi chẳngbaogiờ tinđược. Tôi hỏi Sanh:

— Tôi umê ngủ suốt một buổi vậy à? Minh về chưa vậy?

Sanh lắcđầu nói:

— Chẳngthấyđâu. Khôngchừng hômnay Minh còn ở ngoài Bồngsơn.

Tôi thoángchợt sửngsờ thốt khôngthànhtiếng. Niềmvui mongmanh mớihiện chợt nghẹnứ trên đôimôi tôi đắnglịm. Lòng thảngthốt bấtchợt bỗngdưng dângngang tâmhồn.

Sanh đang ngồi kia đànhát làm tôi thèm nhớ Minh quayquắt. Tiếng đàngỗ bậpbùng. Tiếng ca của Hương trong chiều vanglên muộnmàng như tiếng chuông nhàthờ chiềuxa đỗ từng hồidài vào buổi thánhlễ tan... Tiếnggió ngoài khungcửasổ gọn trong lòngtôi nỗi âmu buồnlặng. Minh. Bồngsơn. Và Diệu. Những bónghình và danh-âm quenthuộc đã gợilên trong lòngtôi những táitê rựcngười khôngngờ trước.

Hìnhnhư tôi đã khóc. Không rõ nữa. Khôngcó một giọtnướcmắt nào trên mi tôi khô buồn. Chỉ có nỗiưuphiền đang gậmthắt niềmtâmcảm đớnđau. Tôi hỏi Sanh:

— Minh về Bồngsơn baogiờ?

Sanh nói:

— Mấy hôm trước.

Tôi hỏi thêm:

— Minh có nhắn gì cho tôi không?

Sanh buông đàn lắcđầu nhènhẹ, cười vuvơ. Hương nói gìđấy nhưng tôi không ngherõ. Sanh mócthuốc ra mồi một điếu, nói:

— Ðợi thửxem Minh có về chuyếnxe muộnnhất chăng?

Tôi lắcđầu nhènhẹ muốn nói Minh tệbạc quá, nhưng lạithôi. Sanh lại cười. Tôi xin một điếuthuốc hút, nhìnquanh với ýtưởng lẫn trong niềmchờđợi. Chiều đã tàn rồi. Chắc Minh chẳng vào  kịp chuyếnxe cuốicùng. Nếu bâygiờ có Minh bênhcạnh tôi sẽ không ngầnngại gì mà chẳngnói yêu Minh.

Ðợithêm mộtlátnữa, chẳngthấy Minh về. Tôi nói với Sanh :

— Thôi hai người ởlại tôi vềtrước.

Sanh cười nói:

— Thôi để về luônthể. Khôngchùng Minh còn ởlại Bồngsơn thêm một đêm nữa.

 Tôi hỏi:

— Sáng thứhai Minh có giờ dạy nào không?

Ði với Sanh và Hương một đoạnđường, xong tôi rẽsang một conđường khác, chẳng vềnhà. Tôi nghe lòng buồnrầu, không cảmthấyđói dù cảngàynay chưa có hạtcơm nào trongbụng. Ðêm lênđèn và phố vắngbuồn như lòngtôi đang héohắt thươngđau. Ở Bồngsơn đêmnay cóphải Minh đichơi với Diệu? Tôi ngậmngùi nghĩ thế. Ðã đếnlúc tôi yêu Minh thậttình thì Minh khôngcòn bên tôi mà bên một ngườicongái khác. Minh thayđổi dễdàng trong mọi sựliênlạc tìnhcảm đốivới những người bêncạnh mộtcách ơhờ.

Buổitối bướcqua những conđường mộtmình, tôi tinrằng là Minh vẫncòn ởngoài Bồngsơn chưavào. Bồngsơn, quêhương tôi trong trínhớ cũ chưahề vềthămlại và quêhương Diệu nằmtrong những chuyếntrởvề của Minh như một nỗithântình bóbuộc quenthuộc.

Ðêm cuốicùng còn sótlại trong nỗibồn mênhmông vắngngắt... Ngàymai trởlại cuộcsống quenthuộc bên đámhọctrò. Trởlại với côngviệc nhàmchán vôcùng. Tôi khôngthể ngờđược mình thayđổi tâmtính quá maulẹ với từng ýtưởng quá mâuthuẩn đốichọi ngay tronglòng chấtchứa đầy với nỗibuồn đã nhiều mêmỏi.

Th. là chỗ để tôi ngơinghỉ trong buổitối đó.

Ðangtrong nỗi sầumuộn héohắt, những bướcchân tôi bỗng chênhvênh hụthẫng. Gặp Th. với nụcười quenthuộc nở trênmôi. Tôi đi với Th. trong một cốgắng làm xaolãng thầntrí của mình trong cơnmònmỏi.

Từng ýtưởng đã úanhạt cháytàn như điếuthuốclá đốtcháy trong quán càphê quenthuộc mà tôi thường đến với Minh giờ là bêncạnh Th., bêncạnh chỗtrống của tâmhồn nhạtvắng.

Câuchuyện giữa tôi và Minh cứ nhưthế kéodài và khôngbaogiờ kếtthúc.

Phan Cung-Nghiệp

Quynhơn 1972

Ngày Gió Lớn

Truyệnngắn: Phan Cung-Nghiệp 

(Tạpchí Chínhvăn, Bộmới, Số 1, Chủnhiệm Nguyễn Mạnh Côn, Sàigòn 1/1/1972)

 

LỜI GIỚITHIỆU: Mỗi truyện đều ít nhiều phảnánh tâmtrạng suynghĩ nào đó của một thờiđại, một lớp người. Có truyện sẽ còn được người của thờiđại khác đọc tới nếu những suynghĩ của thờiđại trước mình có những cáinhìn về đờisống và suytư giốngnhau. Giảdụ ta đặt câutruyện sauđây vào thờiđại ngàynay với nhânvật "tôi" đang ở Việtnam, một ngàynọ, có một ngườibạn từ xứngười về ghéthăm, rồi rađi.... Và đó là một ngày gió lớn... (vny2k)

Quang đi rồi, tôi chợt nghe lòng mình xaođộng lạ. Tôi imlặng lắngnghe. Từ một cuộcđời nào đó rất xaxôi, chợt về, chợt đi trong cõi thếgiới mênhmông, chậpchùng.. Tôi biết mình đang đứng trước nỗi daođộng kýức, tànbạo và mãnhliệt. Tôi tựnhủ, thôi hãy chấpnhận bìnhyên, hãy sống hiềnhoà ngoanngoãn. Trước cuộcđời, trước bao nỗi đớnđau mới; hãy chốitừ tấtcả bằng hai tay, và hãy tự làm mù hai mắt, hãy lặng điếc đôi tai, xem mọichuyện như cơngió lạ thoángqua. Mongmanh. Mơhồ và cuốicùng cảmnhận rằng tấtcả đều khôngcó hay khôngcòn hiệnhữu nữa. Một đời đã hết. Tànrụng như cánh lá thu bay. Một cuộcđời mới nở lớn sángrỡ trên đôitay, ngâyngất tựa một nụhoa mới chớm.

Nỗi nhớnhung thoảng chợt làm mình ngậmngùi, bângkhuâng và buồn manmác. Những ngày buồn nốitiếp đi qua, tôi mong đừng bị gợi lại chút dưâm nào. Dù Quang đã trởvề và đã rađi. Quang đã bấtchợt đi, tìnhcờ về, rồi lại bấtchợt đi. Quang mở lại một cánhcaửa đời tôi bấylâunay đã thấy xahút môngquạnh. Thuởđó đã xa. Đã mất. Một chiều ngồi nhìn vònắng vỡ trên cao, tôi chợt bànghoàng cảmthấy mình xalạ trước hưkhông. Đôilúc tôi cũng muốn làm một chuyến lặplại đờisống cũ, lâunay đã ủê rêumục, ẩmướt và phaimờ. Một chuyếnđi nốt quãngđời cònlại xótxa. Tôi bắtbuộc đời mình phải tiêu hết quãngđời cònlại bằng nhẫnnhục chờđợi, mộtcách êmđềm. Thật thắmthiết biếtbao nếu cuộctình vừa chớm dậy như những ngày xưa. Nhưng không. Giờ mình đã già cằncỗi, đang sống annghĩ giữa cõiđời không thực. Tôi muốn khóc. Thật vậy, đôikhi tôi muốn phávỡ hết những lềluật do chínhmình đặtra lâunay, để cắtđứt những vòngcản ngụctù, thoát thân tìmlại chốn đồinúi hoangliêu đầyrẫy những vếttích cũ hoangmê yêudấu.

Dù ngàyấy đã xa rồi, nhưng tôi khôngngờ giờ chợt sống mãnhliệt trong tôi. Tràntrề như nước vỡ đê. Tiếngchim bấtchợt vanglên giữa khu vườn làm tôi giậtmình mới biết rằng mình đang chờđợi.

Một ngày khác vừa nở lớn trên môi thơm ngọtngào và ngấtngất. Tôi cảmthấy lòng xaoxuyến. Muốn vui và buồn cùngvới gió, giữa cỏcây, giữa hiệntại không còn. Mùa thu vừa mới rớtxuống lòngđời nhènhẹ và chơivơi. Từng cánh gió lá uá tàntạ chết vàng. Và lúc nầy tôi mới biết lòngmình đã chếthéo từ lâu. Van đã đến trưa nay, sống êmái bên tìnhđời chìuchuộng. Rồi nàng bỏđi cùng mangtheo với nàng mộtchút gióheomay. Van khôngcó ởđây để nghe tôi nói dù là trong phútchốc bànghoàng.

Ngồi imlặng trong vành ghếbành, muốn nhắmmắt ngủquên đi trong một ngày thậtdài vôtình, không mongmuốn. Đốt cháysáng điếuthuốc trên môi, hút nhẹ dài, khoankhoái. Chiều tàn dần cạnh núiđồi xanh lặng, dưới dòngsông lặngcăm, imlìm như trong cõi người mê vắng. Nếu Quang đừng về thăm tôi thì cũng không đến nổi gì. Mọi sựdứtkhoát đã không còn liênlạc nhau như xưa, dứt hẳn mấttích trên ngàytháng với kẻ lưuvong.

Thỉnhthoảng. Một chút gió phớt qua. Một cánh lá rụngxuống. Một tianắng vỡvàng. Phútchốc trời đã hưkhông. Lối nhỏ chân quen và nucười vàng trên môi ai sángchói còn những âmhưởng tiếng ngâyngô. Lòng chết bấtchợt. Hồn sống rất ngờ. Tôi nhìnquanh cố nốitiếp côngviệc đời mình quenhơi nhàmchán, rồi bànghoàng tựhỏi một ngày đã hết thực rồi sao?

Gõ nhẹ những viênsõi dưới chân đất. Thứ âmthanh âmthầm khôngrõ khualên, nghe rất quen, laoxao qua từng lối vắng thìthào. Đâuđó một cáigì khôngcó tên đang thìthầm gọiréo nghe náonức xônxao. Từng bước giầy đi qua, một cõiđời mở lớn, một dĩvãng mùtăm, một cuộcđời chợt sáng. Và bấtchợt tôi thấy mình đang lắngnghe và chờđợi tiếng guốc của Van khua nhẹ trên lối sỏi. Ngày buồntênh lại hiệnra và tôi nghe mình muốn khóc.

Tôi thấy cõiđời không thực. Thực chẳngcòn và chẳngcóchi. Dù nghìn năm đờisống đã đi qua và baogiờ vẫn vậy, uhoài.

Thêm một cánh lá rụng. Mở mắt lớn nhìn ra. Tôi thấy tôi khôngcòn là tôi nữa. Chết lịm. Umê. Bên vòmcây đang vàng lá. Từng phiến đá mõng nhẹ mơhồ núp trong cõiđời quạnhmông, thoáng bấtchợt, thoáng hưkhông. Mưagió lớn đang nởrộ. Từng chòm hươngsứtrắng điểm trên vòm lá xanh, cúi mặt usầu. Tôi nói không thành lời, tôi rên không thành tiếng. Van và chuyếnxe đi trong sươngmù đang ngậplụt trínhớ tôi. Van đitheo bêncạnh đờisống tôi thoáng một niềmvui vuvơ muộn nở.

Ở lối nhỏ dẫn rangoài ngõ kia, Van quenthuộc với tiếng guốc chậm buồn xanhxao. Van loàxoà trên vầngtrán tóc baybay. Van vuivẻ trên môithơm náonức. Một nụcười nởra trong niềmthương quenthuộc hưhao. Vắng hết, mất hết như cõibuồn môngmênh côquạnh. Tôi nhớ chẳng rõ ngàynào mới quen, tôi lầntheo những bước đi âmthầm trên phốxá. Vạn là niềmvui chóiloà baola, nựcnồng trínhớ. Tôi trởvề sau chuyếnđi vạnkỷ, sau cơn hấphối thiênthu. Tôi annghỉ trong chốnđời tịchliêu và tưởngnhư sẽ được annghỉ, nhưng không! Thựctại không dễdàng dungthân tôi như trên thựctế đã chứngminh. Quang là những ngày cũ xônxao. Quang bướcđi đường nở lớn muôn lýtưởng vạnnăng, khảdĩ biếnđổi đ0ược hết cuộc làm người. Cuộc làm người đã qua, tôi đã già quá rồi, không còn lại những ngàyxưa chấtngất...

Ngồi với buổi chiều tà, dìm mình trong cơn mộngtưởng àoạt vỡbờ. Một cánh rừng thiênthu nởra trước mặt, không ýnghĩ nào xoá kịp hết hưkhông. Cănnhà vắng buồn nằm saulưng, câmlặng Tôi ngồi thở buồnphiền, có ý chờđợi Van đến nhưng phải đến một tìnhcờ. Rồi sốnglại quấnquít bên một thânthể nồngnàn, ngủvùi trong ngực nhỏ; Van không còn là nàng trong một đờisống khác. Tôi không có ýnghĩ là mình xalạ và lạclõng, vôvị. Tôi không còn tưởngtượng được vầngtrán Van thôngminh, đôimắt Van thămthẳm. Nàng mậpmờ như một thứ sương khô buổi sớm tinhmơ trong một ngày trong trínhớ đã bỏđi xa.

Càng lúc trớ nhớ cũ bỗng càng ùa về ngậpứ trong đầu. Tôi chánnản và mệtmỏi thựcsự. Hìnhnhư đã đếnlúc tôi phải buôngtay, bắtđầu lại một chuỗi sống mònhao chờđợi. Cùng mộtlúc trínhớ bỗng trôi lênhđênh trên mặtnước sống mềmmại dịuhiền. Trờiơi tôi muốn nhắmmắt.

Đêmtối. Một ngọnđènđiện màu bậtra, lẫn tiếng nhạc vangvang trong một góc quán. Những giọtnước càphê màu bắtđầu rụngxuống,lắngđọng và tịchmịch như một buổi chiều tàn. Quán nhỏ chân quen tôi đã đến nhiềulần nghethấy mình khôngcòn là mình vì biếtrằng mình sắp chết. Chết thựcsự. Tôi đứndậy đi nhanh raphố, cốgắng quên hết những điều đã đi qua; như trínhớ về Quang đã trởthành xalạ. Giờnầy Quang đang ở một thànhphố khác, đang xônxao trong cuộcsống có chọnlựa đó và nó đang tìmkiếm một niềmnui, mình sao buồn hoài khi lặngnhớ thếnầy. Không trởvề nhà, tôi cắmđầu bướcđi. Một lần ngừnglại, móc thuốc ra mồi thuốc hút; bậtdiêm che gió. Gió đã về từng cánh lớn mônglung trên tầng cây cao và tôi cảmthấy têlạnh trong da. Rầnrần trên từng thớthịt. Dãy phố và hàng câylá nghiêngngiêng tôi đi qua lậplại một cuộcsống thườngtrực nỗi bồihồi, rồi khi nhớlại còn cảmthấy ngấtngây. Thậtra tôi chẳng nghethấy điềugì hết như đã tưởng. Chỉ có tiếng động người chậmchạp xảyra quanhđây hờhững.

Ra sông, đứng trên thàncầu, nghe sóng vỗ dưới châncầu. Tôi bỗng muốn tựtử. Mặtnước đenngòm héohắt ánhđèn đang mở lớn, mở rộng, và đónchào. Tôi muốn gieo một đờisống đang hiệnhữu xuống dòngsông nầy, để gây được một tiếngđộng; mọisự đang có sẽ chìmsâu mấttích. Tôi mĩmcười mộtmình, đitiếp đoạnđường không định. Ýtưởng tựtử lởnvởn trong đầu bấylâu chợt dấylên một niềmvui tìnhcờ, không mơước mà chợtcó, mà chợt nhậndiện ra được rất dễdàng. Mọingười hãy dangxa, tránhxa đừng nên lảngvảng gần tôi, đừng đứng nghe tôi thở hấphối nuốitiếc ngậpngừng trước nỗi bângkhuâng và bànghoàng của cuộcđời.

Và mơhồ tôi khôngcòn thấy mình sống lại trên đời sống nầy nữa.

Van đã thựcsự dọn đến ở luôn với tôi trong những ngày gầnđây, vuisướng. Van đã thựcsự có cạnh tôi đêmngày, từng mỗi giâyphút nhỏ đi qua. Tôi và Van chìmđắm vào trong nỗi hânhoan mà cảhai chờđợi bấylâunay. Nếu ngồi trong khu vườn nhỏ, tôi và Van sẽ nghe những tiếng cười của đám họctrò congái tinhnghịch bênnhà vọngsang trêucợt. Tiếng cười họctrò đã làm tôi trẻ lại mấy tuổi, đủ để thắpsáng rựcrỡ nỗi hạnhphúc vôbờ, lantràn lên câylá, trên từng thớthịt ngonthơm. Vài cây hoasứ đã trổbông trắngxoá. Van bắtđầu có thúvui chămsóc chămsóc gìngiữ những hướngcảnh xungquanh và không muốn đánh mất nó như một lần vôtình đánhrơi kỷniệm dọc theo đoạnđường đời.

Buổichiều, Van pha hai ly trà nóng đặt trên bàn ngoài sânvườn. Nàng ngồi tựa đầu vào vai tôi thở đềuhoà, môi thoáng một nụcười thoảmãn hânhoan. Tôi không nghĩ rằng vầy là mình đã trọnđủ hạnhphúc cho những thángngày còn sótlại trong đời. Dấuvết buồnphiền tuy con lưulại những tàntích quanhđây, nhưng tôi không buồn đểý đến, cứ xem đó chỉ là một chấm ốđen trên nền giấy trắng. Cuộcđời xungquanh chẳngcòn gì đáng chúý nữa hết. Chimchóc khắpnơi tíutít đang bayvề nơi nầy, xônxao. Trên những tầng lá xanh trên cao, gió từng đợt rung nhẹ nhắcnhở rằng tôi đang sống trong một mùa thu chóiloà ánhsáng thiêngliêng và tuyệtdiệu.

Hiệntại từng ngày qua hãy còn có những buổichiều thườngxuyên hơn trên những giòngsông lặngim, xanhbiếc, tôi và Van chèoghe đi đến tận những bãi vắng, ghềnh non. Tôi đưa những máichèo buôngnhẹ. Mặtnước dưới kia tungtăng và laoxao gợn sóng. Những buổichiều nhưvậy chúngtôi chèoghe trên sông lặnglẽ nghe giólộng khôngcòn nỗi ámảnh về chuyến đivề của Quang hoặc cuộcsống của nó ở tận nơi chântrời xaxôi nàođó. Quang bâygiờ chỉ còn là một hìnhảnh mờnhạt trong đầuóc tôi. Tấtcả thoángchợt như một nỗi hưkhông vọngtưởng.

Van chừngnhư biếtrõ về đờisống tìnhcảm giấukín trong tôi, chonên nàng đã cố tránh nhắcnhở gì đến những kỷniệm đã cũxưa. Kỷniệm cũxưa đó mặcdù có đẹp và chưa phaimờ trên dấuvết đã inhằn trong trínhớ. Chẳnghạn như chuyếnxe hômnào tôi đicùng với Van, và bên nàng tôi đã tìm thấy một nỗi chìuđón vôbờ. Tôi đã sungsướng như bắtgặp được một niềmvui rõrệt sau nhiều lần theodõi. Vếttích cũ còn ránhránh chạyxuôi chạyngược trong đầu.

Đờisống gầncạnh thêm bênnhau là một đờisống giảndị nhưng phóngtúng. Tôi cảmthấy mình không cần phải tìmkiếm thêm cáigì khác nữa hết. Tấtcả bỗngchợt như một niềm vôvọng và hưtưởng, khôngthực. Van mongmuốn có một đứacon với tôi. Và nàng đã hàilòng. Cáitrứng đã gặp dược sựsống tôi giaotiếp nuôidương lầnlần bắtđầu đạpphá. Van cảmthấy yêntâm trong niềmvuisống trànngập một hạnhphúc vỡbờ. Nhìn Van, tôi nghethấy trong lòng mình một nỗi aoước nàođó mônglung và huyềnhoặc.

Có những đệm thử ngồi lại trong một quán càphê cũ, Van đã đốt cho tôi những điếuthuốc nồngnàn tìnhnghĩa. Từng giọt càphê đen rõgiọt, láchtách êmđềm nghe như từng giọt sượng đang rơirụng xuống mặthồ khua lên những âmthanh reovui rõreệt. Van imlặng lắngnghe. Tôi cũng inlặng lắngnghe. Bấtchợt từđấy những ngàycũ quamau lầnlượt hiệnvề trong trínhớ không hẹn không hò. Van đã cườinói luônmiệng và khi về nhà nàng đã thức suốt canhthâu. Còngì hạnhphúc hơnnữa đâu, phảikhông anh? Tôi cườicười. Thậtsự tôi cũng khônghẳn cảmthấy mình đang sống trọnvẹn như lòng mongmuốn. Dù Van có là một phần đời nhỏ như cái bóng quạnhliêu trong đêmtối. Tôi có nhìnthấy nó như cái bóng in trên vách từ những cửđộng lẻloi, một cái bóng không thể không nhìn hay lẫntránh, mà cái bóng đó chính là cái bóng Van rựcrỡ.

Mùa thu bắtđầu bằng những buổisáng mưa đổ mùmịt. Thứcdậy vào những ngày nghỉ dạy, thumình trong chăn mở cửasổ nhìn ra vườn sương mưa và những  cơn nắng nhỏ đầu ngày, tôi nghe âmvang một thứ nhạc của chim muôn. Từng điếuthuốc được thắp lên chuyền từ môi nầy sang môi kia nồngnàn như hơi hôn còn vướngvấp đâuđây. Đun nước sôi pha càphê, ngồi uống nhìnnhau không thốt một lời. Mắt cười. Môi cười. Phútchốc nỵcười hồnghào buổisớm đã nở lớn như tiếng chim reo. Cònlại suốt cả ngày nghỉ dạy, không biết làm gì, mà cũng chẳng muốn đi.  Cảhai cùng bằnglòng ômnhau ngủ suốtngày, làmtình hăngsay cốgắng để tạo riêng cho mỗingười một hươngmen hạnhphúc ngâyngất, đằmthắm khóquên.

x X x

Ghe bắtđầu lướt nhanh xuôi theo giòng nước. Van ngồi đầumui, tóc xoã bay, môi thoáng nở nụcười thầmkín. Hai tay thon hữnghờ đặt trên mái chèo khua nhẹ. Tôi nghethấy lòng vơi đi nỗi muộnsầu. Quang đi thực rồi, không về nữa. Nó đi biềnbiệt như tôi một thuở nào.

Nó đi không đểlại một chút gì khảdĩ gợinhớ trong tôi một niềm thânthuộc. Vào một buổichiều Quang về, tôi và Quang cùng đi trên chiếc ghemáy, Quang đã nói rất nhiều nhưng hìnhnhư nó cố không nhắc gì đến dĩvãng. Nhưng sao tôi nghenhớ lạlùng chuyếnđi bảytám năm về trước tưởngnhư đã phainhoà trong trínhớ. Cuốicùng, tôi đã không chịu nổi, tôi nhớ là mình đã thốtlên một câu nói tệhại vôcùng: "Tao sẽ đi! Tao cảmthấy tao chưathể dừng chân đứngyên lại một chỗ ngaybâygiờ được, có một cáigì dườngnhư đang thúc đảy trong tao." Tôi chỉ còn nhớ lúc bấygiờ Quang chỉ nhìn tôi lắcđầu nhènhẹ, nétmặt biểulộ sự khóhiểu. Nụcười của nó nhuốm chút muộnphiền và kiêuhãnh riêngtư. Sauđó vài ngày, Quang đã đi. Quang cốtình chốibỏ, tôi ở lại trôngngóng nhìn theo.

Quang rađi âmthầm. Tôi chợt bỗngdưng cảmthấy mình như đang sống trong một nỗi chờđợi đang thườngtrực bủavây tôi. Chuyến Quang về thăm tôi lần nầy đã vôtình gây trong tôi những gợn sóng âmba của kýức và kỷniệm.

Nhìn Van imlặng tôi thấy xótxa và ngậmngùi. Tôi muốn nói với Van vài điều nhưng lòng ngậpngừng không vội dứtkhoát. Hai người lặnglờ trong nỗi buồnchán như giòngsông mênhmông đã cuốntrôi đi một tìnhyêu nhỏbé vừa mới chớmnở. Chẳngbiết Van có nhậnra điềugì đó đang sốnglại mãnhliệt trong tôi. Tôi chắclà không. Cólẽ Van chẳng nhậnra được điềugì hết. Tôi nghĩ vậy.

Tôi và Van chèo ghe ngược về chỗ cũ. Ghe lướt chậmcạp băngqua câycầutreo thấp. Van ngồi hútthuốc trước đầugió nhảkhói mơmàng. Quang thấy ngàynào cũng vậy. Tôi chợtbỗng muốn hét to lên như để tanthán nỗisầu. Quang nơi xaxôi kia làmsao nghethấy được?

Thỉnhthoảng tôi nhìn Van và thấy nàng nhìn tôi mĩmcười mộtcách vôtưlự. Tôi cốgắng tỏ ra thảnnhiên, cố tạora trên gương mặt mình một nétvẻ bìnhthường. Van bầtchợt đôikhi cũng để lộ một nét buồnbuồn. Nỗibuồn mangmang baophủ lấy cảhai, như cơngió phớtnhẹ qua, như nỗi tịchliêu vắnglạnh vôcùng trên con sông vắng. Bấtgiác tôi bậtcười không rõ tiếng trên môi.

Lúc tôi đưa Van rời dòngsông, thấpthoáng tôi thấy buổisáng cháy trên đó nỗi rựcrỡ môngmênh. Nửa như lạlùng, nửa như thânthiện. Nắngvàng trắngxoá lấplánh trên mặt sông vóngvánh chợtnhiên làm lòng tôi rộnràng vuilên. Khi quaynhìn lại Van, tôi bỗngchợt lại thấy lòng mình chùng xuống. Và Van dườngnhư không nhậnthấy được điều nầy.

Đưa Van về dạy lại hai giờ cuối, tôi theo lốicũ quay trởlại nhà. Van có nói trưanay nàng sẽ về lại, sẽ nấu bữaăntrưa. Tôi bật cưới khan mộtcách lạnhlùng.

Về tới nhà, tôi thu mình trong phòng ngủ quên đi được một giấc ngắn, lúc trởdậy tôi nghe đầúoc mình thanhthản đôichút. Nằm thumình trong chăn, nhìn ra ngoài buổitrưa nắng rỡ ngoài khungcửasổ nhảy lunglinh trên những cánh lá khô. Tôi vơ lấy một điếuthuốc mồi hút hữnghờ. Khi nhìnquanh cănphòng tôi cảmthấy lòngmình lại rayrức buồnbã khôncùng.

Bên ngoài phòng vang kẻ lên một tiếng động nhỏ. Tôi nghe tiếng guốc khua đi từ ngoài vườn trở vào hànhlang, rồi dừnglại trước cửa phòng. Cánhcửa sịch mở. Một khuônmặt quen hiệnra, nhìn vào cười. Rồi tiếng cánh cửa phòng đónglại.  Và một thânthể ấm quen nằmxuống bêncạnh mình.

Van bảo tôi dậy thayđồ đi rồi ăncơm. Van nói là nàng có mua mộtít gàquay mangvề và một càmen cơmtrắng. Tôi mĩmcười imlặng hữnghờ vòngtay ngang lưng Van, không cảmgiác gì hết. Tôi thấy lòng mình lạnhnhạt, buồnchán với một tâmtrạng lữnglơ. Van ôm xiết lấy tôi và không hiềusao nàng bỗngchợt runlên nhưng một chú chim nhỏ đang bị ướt. Tôi đẩy nhẹ tay nàng ra khỏi người mìnà nói rằng anh xinlỗi, khôngthể chìu em được. Đôimắt Van quaynhìn nơi khác và hìnhnhư nàng muốn khóc.

Tôi cười khankhan trong cuốnghọng không rõ tiếng. Van núp mặt nàng trên ngực tôi. Tôi cúi xuống nhìn đôi bờvai nàng, nhìn thấy lànda trắng trong làn áo mõng rung lên. Tôi nghe chấtngất trong lòng một nỗi ngậmngùi khótả. Tôi chẳng biết phải nói gì với Van bâygiờ. Lần nầy thìthôi. Ấmthầm tôi nghe đâuđó một ýnghĩ vướnglên trong đầu vậtvờ như sợi khóithuốc mongmanh. Tôi thởdài chánngán.

Sauđó. Tôi và Van dùng cơm luông trong cănphòng rộng. Van loayhoay với soong canh đặt trên chiếc bếp dầulửa nhỏ. Dáng nàng cúixuống cầncụi như dáng của một người vợ hiền tôinghiệp. Tôi ngồi imlặng chắptay dưới cằm, cùichỏ tựa trên bàn, nhìn bângquơ khắp cănphòng với trínão rỗngkhông. Tôi nhìn những mónđồ vật trong phòng với vài ýniệm lẫnquất không rõrệt. Một nỗi quenthuộc như giường màn chănchiếu, như nệmchăn đàmấm dànhcho hai thânxác đầmấm cuốngquít nhau.

Hai tấmthânchìmsâu vào cơn nửa mê nửa tỉnh, nửa hấphối trong niềm rạorực thầntiên.

Van quenthuộc như hơithở tôi hằngngày, như khói thuốc thơm toảngát. Van mỗingày bêncạnh tôi như một người vợ hiền đảmđang, thương chồng. Tôi suynghĩ vậy nhưng thựcsự tôi cũng chẳng biết mình có nên chấpnhận một cuộcsống thựcsự nhưvậy không. Tuy không có gì ràngbuộc nhưng trong tôi dườngnhư vẫncòn một cáigì chưa hàilòng cholắm. Tôi muốn thayđổi cuộcsống hiệntại của mình. Có một cáigì quenthuộc trong ky?1c, như niềm xaolãng đã bị bỏquên lâungày giờđây bấtchợt vừa tìmthấy lại được. Và trong lúc nầy đầu tôi không còn hìnhbóng Quang ámảnh tôi nữa, Cólẽ nhờđó tôi được yênthân hơn đôichút.

Ýtưởng chánđời trong buổi chiềutà hômnào như đã bayxa. Cơnsóng gợn của quákhứ đã lặngim. Dĩvãng giờ đã nhạtphai. Trínhớ giàcỗi đã rũ rêuxanh mònmõi. Thầntrí tôi chợtbỗng lên cơn têmê tộtđộ. Một nỗi sungsướng ngấtlịm mà tôi đang tậnhưởng với Van sẽ có ở mãi với tôi đây không? Van ơi, Van đừng chớ xarời anh. Van có nghe thấy một niềm hạnhphúc tràntrề trong tim như anh đang cảmthấy không? Chắcchắn là có, phải không Van? Hẳn đã có từlâu như nàng đã mongmuốn từlâu. Nếu có khinào đấy Van cảmthấy nỗi hạnhphúc nầy xin Van chợ vôivàng thụ hưởng. Hãy từtừ mà vui dù phải vui trong một nỗi khổđau. Từng nỗ hạnhphúc đơncôi thấmđọng vào cuộcđời haiđứa, cũng chiuchắt như một nỗi đắngcay, nó lenlén trong từng thớ thịt quen hơi.

Niềm hạnhphúc mà trời đã ban cho đủ để tạo một nụcười trên đôimôi héohắt. Nó sẽ thắpsáng lên trong tôi một niềmvui khônnguôi tolớn, rựcrỡ, và xônxao.

Suốt bữa cơm ăn với Van, tôi đã cười luôn miệng. Cólẽ điều nầy chắc đã làm Van ngạcnhiên lắm. Nàng ngỡngàng nhìn tôi với cái nhìn lạlùng, với ánhmắt rựclên từ một nỗi hấphối chìuđón cũkỹ giờ đang trànùa về trong tôi như cơn gió lớn mùathu. Cơm như nghẹn nửachừng nuốt không trôi. Nước mắt nghẹnngào. Niềmvui mongmanh và chuaxót. Suốt bữacơm tuy vậy tôi không nói gì, chỉ imlặng chờ Van lêntiếng.

Van cúixuống, máitóc rũ một bên trên vầngtrán rộng. Đôi má nàng hồnghào như đôimá thuởnào khi tôi mới quen nàng. Đôimôi rỡràng đónchờ tianắng sớm. Van nhaicơm nhỏnhẹ như một đứa bé hiềnngoan. Tôi saysưa đắmnhìn. Nỗi thắmthiết bấylâu chìmngập vô tămtích chốn nào giờ chợt về laoxao như một cơn gió lớn. Nỗibuỗn vôdanh trong tôi tự dưng biến mất. Lòng ngậpngừng với một niềmvui mơhồ. Những ngóntay búpmăng thontrắng và hữnghờ trên đôiđủa bỗng runrun ngậpngừng.

Tôi chămchú nhìn và mĩmcười. Tôi nhớ năm nào khi tôi mới gặp Van trên chiếc xeđò trởvề lại thànhphố nầy, tôi thấy Van nhỏbé và đẹp lạlùng. Tôi có cảmtưởng nhữ đã yêu nàng ngay giâyphút banđầu và như đã yêu từ lâu rồi. Cuộcsống từđó bắtđến sang một nỗibuồn không trọnvẹn. Vôtình Van đã đivào đờisống tôi mộtcách lặnglẽ trongkhi tôi chưa kịp nhậnthứcra được điều gì khảdĩ được xem là gầngũi nhưvậy nhờvào những biếntrạng tâmlý xảyra vềsau trong đời tôi như một cuộc sắpđặt tìnhcờ. Lúc bấygiờ tôi đã có ýđịnh về sống annghĩ vĩnhviễn trong một thànhphố biển thânyêu quenthuộc từ thuở ấuthời, như một chắpnối của khúccuối của một địnhmệnh. Lúcấy tôi đã thựcsự bắttay từgiã Quang và để nó sống cuộcđời bênđó. Quang đã sống trong lýtưởng đammê của nó.

Bữacơm tàn. Tôi nói với Van là chiều nay mình nghỉ dạy, và haiđứa cùng yêunhau. Anh cần Van, anh yeu Van. Hìnhnhư Van đã khóc. Tiếng khóc không thành tiếng vỡ trên đoimôi ngoanhiền của nàng cho tôi thấy được nàng đang ngụplặn trong một nỗi hạnhphúc vôbờ. Và mơhô tôi thoáng thấy nụcười chợt sángrỡ trên môi nàng mộtcách thoảmãn. Thếlà sắp tànđi một cơn mộngtưởng. Nó sẽ tàn như ngọn nắng bênngoài khung cửasổ đang xuống thấp dần ngoàikia.

Một buổitrưa. Người phátthơ đi ngang traocho tôi một láthơ từ một thànhphố lạ gởi đến. Thư của Quang! Lúc tôi đọc thư Quang, không có ai bêncạnh tôi lúcđó. Tôi chợt bànghoàng như vừa tỉnhdây từ một nỗi quenthuộc tìnhthân lâungày chợt sốngdậy trong tôi.

Thư Quang đến đã đánhthức dây trong tôi một cuộcsống cũ đã tànphai. Tuy Quang không có lý gì bảo tôi phải thếnầythếnọ, nhưng chợtdưng tôi cảmthấy buồnlòng với nỗi hạnhphúc vaymượn đang có trong đờisống. Tuy cuộcsống hằngngày hiệntại không phải là một sự đoạđày cựchình gì, nhưng mơhồ tôi thấy lời réogọi bỏ đi xa chợt vùng dậy. Tôi bấtchợt cảmthấy nơichốn xaxôi kia là chỗđến — tôi bỗng có ýđịnh thạmdự vào đờisống mới. Tôi chỉ mới có ýtưởng nhưvây nhưng thựcsự chưahẳn là đã có một dưđịnh nào dứtkhoát. Vì thựcsự tôi chẳng biết phải toantính rasao cho những đónmời của một đờisống mới. Không trùtrừ nhưng mongmuốn. Rồi tôi bỗngthấy mình xalạ hẳn trước một ngày đời.

Tôi giấunhẹm bức thư nầy không cho Van biết, nhưng trong lòng lại rất longhĩ xaxôi. Van dườngnhư đọc thấy sựviệc nầy trên mắt môi tôi. Nàng không hỏi gì và chỉ imlặng chờ nghe, không biểulộ một vẻ gì hết. Tôi nhìn Van và nghe trong lòng mình dângdân lên một niềm chuaxót đắngcay.

Chiếc bụng Van càng ngày càng lớn. Đêm ngủ tôi thử đặt nhẹ cánhtay lên bụng nàng và nghe đứanhỏ đang đạp đạp trong ấy. Tôi cảmthấy ngậmngùi trước một suytính mangmang. Quang đã mở rộng cánh cửa lớn cho tôi vào hoà hoànhập với cuộcđời. Một đờisống nào đấy tuy náonhiệt, nhưng rồi tấtcả ai cũng biết là sẽ đivề với hưkhông.

Cuộcđời nầy sẽ trởthành một cơnbão lớn trong lòng bàntay, se dấyđộng ồnào như một hồi giólộng thinhkhông. Tấtcả những kỷniệm sống xaxưa imlắng đã chìm dần theo dòng nước lũ của cuộcđời. Giốngnhư tôi đã lén Van vất xuống đấy một nỗi đuổixô, tìmkiếm và chờđợi. Hằngngày tôi phải sống bêncạnh Van với những lặplại thânyêu, sao nghe dầndà nhạtnhẽo. Trong mọi toanliệu những ngày sống bên Van bỗng trởvề rựcrỡ.

Đêm đangngủ, nhiềukhi thứcdây tôi trởra ngoài vườn ngồi mộtmình hútthuốc. Sương cókhi làm ướtđẫm hết đôivai. Thầntrí tôi lắmlúc dậtdờ bấtđịnh. Tôi muốn thử làm một chuyếnđi để xem những thayđổi nào xưa đó với Quang có còn có gì kháclạ hơn không. Rồi một ngày nàođó tôi sẽ lại trởvề như một lần trởvề đã tìnhcờ gặp Van trên chiếc xeđò năm cũ.

Một buổisáng tinhmơ, trời còn sương phủ. Khi Van còn đang ngủ thở mộtcách hiềnhoà với nụcười thoáng trên môi ghi nhiều mộngtưởng. Tôi chỉ khoát vội chiếc áolen nhạt xanh và một ít tiền lộphí cho một chuyếnđi không chuẩnbị và báo trước với Van.

Đêmqua tôi đã viết một láthư dài cho Van và khi nàng đi ngang qua nhìn đọc mộtcách vôtình nhưng không nhậnra gì hết. Tôi thấy mình bấtnhẫn quá. Dùsao cũng phải nên nói vớinhau một vài lời trước khi rađi, để Van bớt nỗi đắngcay khi Van không còn gặp tôi nữa. Với nỗi ámảnh nầy, tôi vội nônnả đánhthức Van dậy. Nàng mở mắt nhìn tôi nhạcnhiên nhưng không nói gì. Tôi lẳnglặng tránh ánh mắt nàng và nói mộtcách bìnhthản:

— Em tiếptục ngủ đi, anh bướcra ngoài phố một chút rồi về.

Hìnhnhư Van gậtđầu, rồi nàng nhắm mắt ngủ tiếp. Mơhồ một nụcười thoáng nở trên môi nàng.

 

Phan Cung-Nghiệp

Quinhơn 16/10/71

Chờ Nhìnmặt Hìnhngười

Phan Cung-Nghiệp

(Nhậtbáo "Tiền Tuyến", số 1685, 16/11/1970 —
Trang Vănhọc Nghệthuật, Kỳ 16, do nhàvăn Viên Linh chủbiên.)

Cho Nh. K.T.

 

1

— Mẹ khóc hoài, nhưvậy là yên. Chỉ tội cho em Ban, bảy năm nó đã chờ ba về, nhưng hômnay lại như thếnầy.

— Thế con bảo mẹ thếnào?

— Thì mẹ cứ xemnhư ba đã đi trong bảy năm, thằng Ban đã mườisáu tuổi. Hồi chín tuổi, hay trong suốt chín năm, nó đã được sốngvới ba. Thếlà yên. Ừ ba đã rađi trong bảy năm qua. Cứ xemlà nhưvậy. Cógì mà mẹ cứ khóc hoài.

Ngườimẹ imlặng, thắp nénhương trên bànthờ mới, khói toảlên nghingút. Ðôimắt bà còn nhuốmlệ chưa khô. Gần tuần nay, bà không đihọpchợ, từkhi nhận xác chồng về chôn.

Buổichiều thằng Ban ra bờsông khóc mộtmình. Nhuận bỏlên quận nằm bênkia cầu. Khi quayvề, chàng dựng chiếcxeđạp cọccạch trướcnhà, thấy thằng Ban và mẹ ngồi khóc ở trước bànthờ. Nhuận chánnản bỏsang nhà Vinh, chàng hoàntoàn khôngmuốn nghĩ gì về ngườicha "điBắc" trởvề và nằm giữa chợngười. Chàng chẳngmuốn nghĩ gì về ngườimẹ và thằng Ban. Tiếngkhóc của haingười cứthế đã uuất vanglên trong cănnhà cả tuầnnay.

Những phiênchợ đã vắngbóng ngườimẹ. Nhuận vẫn thảnnhiên đidạy nơi ngôitrường ngói đổ, xem ngườicha đã chết nhưlà một mấtbiệt bỏđi suốt bảy nămnay. Bảy năm đăngđẳng của mẹ và của Ban chờđợi cha về.

Trên bànthờ, tấmảnh ngườicha đã lấmbụi cũkỹ, lưnhan, lưđồng thắpsáng với hai ngọnnến đỏ lunglinh và mơhồ như tưtưởng cộngsản của ngườicha. Tưtưởng về cuộcsống mơhồ. Nhuận đã chốibỏ tấtcả. Ngườicha chết là niềmđau giađình, nhưng hìnhbóng lànhư vẫn biềnbiệt bảy năm qua. Ừ thì bảy nămnay con đã nghe mẹ nói nhiều về cha rồi, mẹ muốn nói nữa thìcứ nóiđi. Ngàytháng của con bâygiờ cònlại là để chờ em My về. Con giờ thì cáigì cũng chán cả. Mỗi buổidạy quangày và những đêmkhuya thấptỏm con chờ "nẫu" về và gõcửa bắtđi. Ðờisống chừngấy và cóvậy cũng đủ làmcho con sống như kẻmùloà.

Ðámhọctrò và ngôitrường ngói đổ, lốiđi bờđê có đắpmô. Có vậythôi. Cuộcsống tưởngchừng như yênlành quáđithôi, chẳngcòngì hơn để chờđợi nữa. Nhưng làmsao không nghethấyđược tiếngsúng nổvang trong thịxã mỗingày? Nhuận thường ra bờsông, đidọctheo bãicát, như cố tìmlại chút thờiấuthơ ởđấy. Trong tiềmthức, cólẽ Nhuận muốn tìmlại chút dấuvết ngườicha hômnọ trốnlội qua sông về thịxã đã bị lính quận bắnchết.

Cuộcsống trong thựctế đầy những nỗivấtvả và khổnhọc. Ðêm, đêm, và những đêm dài trằntrọc.

Ngườimẹ nói với Ban:

— Con biết gì về ba con, là người nhưthếnào?

— Con chẳngbiết gìcả! Con mlớilớn và chờđợi ba về.

Ban nói. Nhuận bựctức đứngdậy đira phía cửa:

— Lúcnào cũng chờđợi. Mầy chẳngcó cha đâu. Chỉcó mẹmầy thôi. Nhớnhé, và còn anh mầy! Ba mầy là bànthờ ngáthương kiakìa...

Ban bậtkhóc thútthít. Ngườimẹ imlặng, nướcmắt ướtđẫm bờmi khôhéo. Bà thắp thêm nénnhan nữa. Ban cũng làm vậy, nướcmắt nhoènhoẹt trên hai bớmá. Nó nói: Ba ơi, ba ơi. Ngườimẹ nhìn Ban, nhìn bànthờ, rồi nhìn Nhuận, nói:

— Con hãy để Ban nghe mẹ nói.... Còn con thì lớn rồi, con đã biết rồi... Còn Ban, bảy năm, chín năm, bảy năm, chờđợi...

Nhuận đốt một điếuthuốc, nói: con xinlỗi mẹ, xinlỗi em, tôi vôlý quá!

Ban nắmlấy tay Nhuận bảo:

— Anh không vôlý đâu. Rồi em cũng sẽ như anh. Em sẽ không khóc nữa. Xem như ngườicha "điBắc" chưa về...

Nhuận bỗngchợt giậndữ:

— Cha khôngcó chứ chẳng điđâu hết! Ðiđâu rồi mà chưa về? Nên nhớ vậy, chẳngcó cha...

Ban quayvào nhà với mẹ khócoà. Ngườimẹ vuốttíc đứacon rồi nói:

--Con yêuquí của mẹ, như con hằng nghe mẹ nói về cha con: "Ngày con chín tuổi..."

Nhuận bỏra ngoàisân trước nhà, nằm trên chiếcvõng imlặng. Ngườimẹ hétlên:

— Nhuận, con vôlý quá! Con hãy để cho Ban nghe mẹ nói...

Nhuận lặplại:

— Con xinlỗi mẹ, anh xinlỗi em, xinlỗi quốcgia va cánhtay phải yếuđuối... Con chẳng giúp gì được cho quốcgia... Con còncó em My, cánbộ dukích, bốn năm sau ngày cha bỏđi, ba năm rồi...

Nhuận nghetiếng ngườimẹ bảo chàng điên rồi. Nhuận imlặng nhìnra conđường thịxã trướcmắt. Vắngtanh. Những máitôn. Conđường lở. Khuphố vắngngười đivề. Gió từ bờsông thổi về đongđưa hàngcây trứngcá phíatrước laoxao. Ngày hai buổi Nhuận đidạy như tàu đến sânga, bìnhthản, và imlặng. Nắng buổichiều baynhảy như lũ chim nhỏ ở bênkia đồinúi, buổichiều bayvề lại bênnầy.

Ngườimẹ nói với Ban, giọng ngânnga buồnnản và ngàytháng đongđưa như chiếcvõng đongđưa:

— Nàynhé, ngày con chín tuổi chả bỏđi. Ngày con muờisáu tuổi, cha con chết, xác nằm lờlững trôisông, nằmchết rũ giữa chợ nhiều người xem. Mẹ đã chờđợi cha con về như con đã chờđợi ba con vậy. Mẹ đã sống với quánhiều khắckhoải. Bâygiờ ba "điBắc" đã về kia, trên bànthờ kiakìa. Vuiđi...

Ngườimẹ bỗng rúlên cười quáigỡ. Không nghe Ban nói gìcả. Chỉcó tiếngkhóc và tiếngcười vangvọnglên mộtcách kỳdị. Nhuận bịtchặt hai tai và chạy lên đồi phíasau nhà. Ngườimẹ nhìntheo. Ban khóc rũrượi nằm imlìm trên chiếc phảngỗ. Nhườimẹ thôi khôngcòn cười nữa, bà đến bên bànthờ thắphương trên bànthờ chồng.

Nhuận lên đồi thì gặp Vinh. Nàng đứng ubuồn trônghướng vềphía dưới chânđồi. Nhuận đếnbên Vinh đốt thuốc hút và nói với Vinh là "tôi yêu em." Vinh imlặng đểcho Nhuận vuốtve mình. Ngôiquận bênkia cầu có bóng những ngườilính thấpthoáng. Những chiếcbóng chiếnđấu lạnhlẽo như buổichiều tịchmịch. Vinh hỏi Nhuận:

— Tôi nghe tiếngkhóc ở nhà anh, ba anh?

— Ờ, ngườimẹ và đứaem anh. Chánngán... Ngày thì mình vẫn đidạy đều. Hìnhnhư chỉ còn sựchờđợi lưngchừng. Vinh! Vinh hiểu anh không? Có baogiờ em hiểu anh không?

Vinh nói:

— Em hiểu anh. Anh đừng để ngườimẹ buồn nữa, sau mình đidạy... Những bànchânkhông nhỏbé dễthương...

Nhuận imlặng, mồi thêm điếuthuốclá. Mắt hướngvề ngôitrườnglàng nằmkhuất phíasau rặng dừa già. Ngồitrường với một dãy lớp bị sụpmất gầnhết. Ðạnbom đã rơixuống ởđó mộtcách vôtình... Khônghiều tụi họctrò nhỉ đã suynghĩ nhữnggì? Nhuận thì hoàntoàn vẫnvậy, với Vinh, hay với ngườicongái nàokhác. Ngày hai buổi, Vinh đidạy. Lạnhlẽo và chánngán. Những gươngmặt trẻthơ ngơngác sợhãi khi nghe tiếngsúng nổ, trông thật tộinghiệp. Ai đã bắt chúng phải sống trong nỗiloâu nhưthế? Cóphải địnhmệnh chiếntranh là phải nhưvậy? Chúng chẳngcó tráchnhiệm gìhết đốivới cuộcchiếntranh nầy, như Nhuận, như cánhtayphải vôdụng của Nhuận.

 

2

Ngướimẹ đihọpchợ lại vào ngàyhômsau. Ban đihọclại ngôitrường trunghọc gần chicôngan. Chắn Ban sẽ khôngcòn đếm xáclá me rơi mỗi mùa đợi ngày cha về nữa. Nhuận thầmnghĩ nhưvậy. Thôithì cánhtayphải nầy của Nhuận với tráchnhiệm giađình, nuôi mẹ, nuôi em. Ngày em đã lớnkhôn rồi tráchnhiệm và bổnphận sẽ do em đeomang...

Nhìn đám họctrò nhỏdại thơngây, Nhuận suynghĩ đến ngườimẹ trong nỗiđaukhổ chịuđựng và chờđợi ngườichồng về. Nhuận chưabaogiờ chờđợi, hay nóiđúnghơn là chàng chẳngbaogiờ chờđợi cha về.

Tráchnhiệm và cuộcsống thựctại đã bắt chàng bỏhết những loâu xótxa, phải chịuđựng sống trong nỗilosợ chậpchờn hằngngày. Nhuận chỉcòn có mẹ và đứaem. Ðêmđêm nằnngủ nghe tiếngsúngnổ, đợi "nẫu" về gõcửa bắtđi. Nhưng khôngcó ai đến bắt Nhuận đi cả. Vinh có cùng ýnghĩ như Nhuận. Nàng đã locho cuộcsống của Nhuận rấtnhiều. Nhưng Nhuận thì thờơ chỉ biết nói yêu nàng, "anh yêu em." Cuộcsống nhưvậy chẳngcógì thúvị. Nhuận cảmthấy như đang chờđợi tráitim mình rụngxuống. Một kiếplàmngười như con thúvật, chếtchóc khônlường. Tráitim cố nuôidưỡng bao ngàytháng héohon, mõimòn. Sứcchịuđựng của mỗingười chỉcó một mứcđộ nàođó màthôi.

Nhuận sống như đang sống vào những ngàytháng cuốicùng của đời mình, chờđợi và loâu. Ðợi em My về, hoặc chếtđi. Nhuận sẽ đem cánhthayphải hiếndâng cho quốcgia, cho cuộcchiến sốngcòn, cánhtayphải khôngcòn sợ giết phải em mình nữa.

Nhuận muốn hoànhập cùngchung nỗithốngkhổ của ngườimẹ. Khổđau đến mực nào rồi cũng vậy, thânthể cần được nuôisống trong cuộcđời. Hiệnthể của conngười côđộc là nỗihiuquạnh côđơn mãimiết. Chúa, Phật, Thượngđế đều vôhình, hiệnhữu trong những vanxin bìnhan. Ngôinhàthờ thịxã đã bỏphế, inhình và vắnglặng. Vinh sẽ chẳngcòn đixemlễ mỗi tuần. Nay Nhuận đưa Vinh đi lễ nhằm cùng chiasẻ sựchịuđựng nỗithốngkhổ của ngườimẹ, buổisáng chờđợi tin người chết, buổichiều chờđợi đứacon về. Nhuận sẽ đưa Vinh đitìm nỗiđaukhổ cuộcđời, để mộtngàynàođó khi Vinh làmmẹ của một đứacon, nàng sẽ nói : "Con yêuquí, giờ mẹ đã hiểuđược nỗikhổđau..."

Cóvậythôi nhưng Nhuận cảmthấy là chàng cầnphải dìudắt Vinh như dìudắt đámhọctrò nhỏ chânkhông. Mỗi ngườimẹ đều cưumang nỗithốngkhổ của cuộcđời. Tráiđất xoaychuyển và vậnhành trong Tháidươnghệ — tấtcả những thứđó đều nằmngoài thựctại chiếntranh buồnnản. Ngườimẹ suytư về cuộcđời. Ðứacon nhìn mẹ ngơngác. Họctrò nhìn thầy hỏi : "Chiếntranh làgì?" Làgì? Thầy cũng chẳng biết nữa. Mộtmai. Maimột. Cuộcđời cácem sẽ lớnkhôn như câycỏ ngoàikia. Sânbanh khôngcòn họctrò rãnhrỗi lùabanh vào sângôn nữa. Họctrò có nỗibậntâm riêng, tuy khác với nỗibậntâm của ngườimẹ loâu ngày conmình trởvề khôngcòn taychân lànhlặn, hay sẽ trởthành tấmảnh cũ trên bànthờ mới. Ngườimẹ sẽ phải nói với đứacon mình nhưthếnào? Nhuận muốn tìm câutrảlời cho câuhỏi đó, một câutrảlời vôvị và buồnchán.

Thôi con xin mẹ, những ngườimẹ, với những xótxa chịuđựng... Con cũng có những chịuđựng quánhiều rồi. Con còncó tráchnhiệm với mẹ với em, với cuộcđời. Con còn nợ cuộcđời khoảng vài triuệu năm sống để trảnợ. Mỗi ngườimẹ, mỗi đứacon, mỗi mónnợ phải thanhtoán choxong. Ngườimẹ chịuđựng và đứacon rađi biềnbiệt. Xác ba. Xác bằnghữu. Chântay mặtmũi hiếndâng cho cuộcđời, lẫn niềmvui, đaukhổ, và thúvị. Nướcmắt hoàlẫn trong mỗi chuỗicười. Với mẹ, với em Ban.

Em Ban, em lớn rồi, anh mong em đừngbaogiờ nhắcđến ngườicha nữa. Sống với anh, sống với cuộcđời nầy. Cuộcđời nầy là chiếntranh và cuộcsống nầy là niềmthốngkhổ cưumang loâu, sợhãi. Ban nghe anh nói: ngày ba "điBắc" anh chẳng buồn. Mẹ thì chờtrông. Anh sẽ nói nhiều về mẹ, về nỗiđớnđau tâmhồn mà mẹ phải chịuđựng. Anhem ta phải tập chịuđựng như mẹ. Anh đã chịuđựng nhưvậy rồi, tối ngủ chẳng yên, ngày đidạy cũng chẳng yên. Bờđê nướcdâng ngập chân, mô đắp đầyrẫy. Anh ngàyngày đidạy ngangqua đấy. Anh sống và cố lãngtránh, tránh em, tránh chính anh, tránh cuộcđời. Họctrò anh thì cũngnhư anh, tối ngủ không yên. Em yêuquí, họctrò và anh chỉ khác ở một câuhỏi. Một người hỏi và một người trảlời. Anh là người trảlời nhưng anh chưabaogiờ trảlời đượcgìcả. Biết nóigìđây. Lớpdạy bị đạn sụpđỗ. Bờđê đắpmô. Hàngrào kẽmgai quanh quận bênkia đầucầu có manglạiđược bìnhyên không? Mẹ. Ban. Mẹ đã chịuđựng nhữnggì rồi? Cóchăng là nỗithốngkhổ cựcnhọc trót cưumang mang hoài đi trongsuốt cuộcđời nầy. Mất cha, còn mẹ. Cha "điBắc" ngày trởvề thăm mẹ bị bắn chết ở bờsông. Còn em My, còn nhiều người nữa.

 

3

Thịxã cách quậnlị một câycầu gỗ dài. Bờsông thì quanhnăm nước cạn. Màu nước đỏrực. Những cồncát nổlên trắngxoá. Ðường thịxã vắngtanh. Những ngôinhà xiêuvẹo, lụpxụp, đổnát điêutàn như nhàga thờiPhápthuộc cònlại. Saulưng thịxã có con đườngsắt dài. Và thêm một câycầu xelửa bắt ngangsông. Ngôichợ nằm thụt trong thịxã, gầnnhưlà trong xóm. Ngôitrườnghọc làng nằm trên bờđất nhôcao đốidiện với consông, có hàngdừa dà khôcằn khôngngọn. Ngồitrường trunghọc nằm ở phíacuối thịxã bên chicôngan và ngôinhàthờ hoangphế. Ðốidiện với trường nầy là cánhđồng khôcháy, cằncổi. Thịxã có núi vâyquanh. Ðịathế khôngđược vữngchắc. Conđường quốclộmột nốidài băngngang thịxã, lôchỗ càyxới đứtđoạn nốivới conđường quốclộ vào tỉnhlỵ. Ngọnđồitrọc lính dóng nằm trên condốc thoaithoải nhôlên những cồncát trắng từ hường HoàiChâu. Ởđó, đêm xuống "nẫu" thường mòvề trong xóm, gần tiếnra gầnđến thịxã, lấpló sau conđườngrầy dài. Chicôngan nằm ở phía cuối thịxã thường nổsúng hoài về hướng nhàga phếtích.

Thỉnhthoảng bênkia quận, lính "câu" canông về phía cuối dãynúi gần thịxã. Ðôikhi, tầmđạn đứtngang chạylạc rơixuống trên những ngôinhà trong thịxã làm sụpnát mọithứ. Mỗi nhà ởđây đềucó đào cănhầm tránhđạn nửachìm nửanổi hình chữ "chi". Baocát đắp quanh miệnghầm rêumục.

Nhà Nhuận nằm đốidiện với ngãba băng nganghông thịxã dẫnđến ngôichùa cổ rêuphong. Ngôitrườnglàng nằmkhuất sau ngôichùa nầy. Ðể đếntrường Nhuận phải băngngang conđường trướcmặt chùa, qua một conlộ nhỏ nằm trên cánhđồng trốngkhông và bờđê đất bẩn đắpngang conlạch ắpnước lầylội đầygiẫy những môđất đắp chắnngang trướcmặt. Thườngthì mìn được đặt dưới những môđất ấy hằngnăm chưa nổ. Ngôitrường nằmtrước rừngdừa dài và đốidiện với consông khôcạn, nước đổisang màu máu. Những cồncát trắng nổilên nhấpnhô đằngxa trôngthấy ngôiquận và những ngườilính bênkia cầu. Câycầu bắtngang nốiliền thịxã với quậnlị...

 

4

Hômnay Nhuận nghỉdạy. Ngườimẹ cũng không họpchợ. Ban đihọc. Nhuận nói với mẹ về những cáixácchết nằm giữa đồng chiều qua. Cólẽ trongđó có xác em My. Gươngmặt từatựa em My, khôngchắc, cólẽ vậy. Vài viênđạn phánát khuônmặt nhưng cũng đủ để nhìnthấy mặtmũi và hìnhngười. Ngực nátbấy. Mất một bàntay, bàntayphải. Mất bàntayphải chonên khôngbiết cóphảilà em My không. Bàntayphải em My có vếtthẹp chơi dao khi nhỏ và chiếcvòng kỷniệm giađình và cuộcđời. Nhuận nói vậy.

Ngườimẹ không buồn và không khóc nữa. Nướcmắt của bà đã cạn rồi. Bà thắp một nénnhan trên bànthờ ngườichồng "điBắc". Nhuận nói:

— Nhưvậy là xongrồi, con đã xếpđặt đâurađó rồi.

Nhuận thảnnhiên nói vậy, chẳng buồnthèm đểý đến việc xin xác em My về chôn. Ngườimẹ cũng chánnản lắmrồi, chẳngcòn thiếttha gì nữa. Bà muốn yênthân ngày haibuổi họpchợ. Ðứacongái hoang chẳng thương bà, bắtchước cha nó bỏđi mà chẳng nói với bà tiếng nào. Thếthì bâygiờ nhắc đến nó làmgì, tưtưởng gì thì cũng mặckệ nó. Nó đãlà cánbộnằmvùng rồi. Bà thùghét nó đã nghelời cha, bỏhọc trốnđi tập làm giảiphóng. Giờthì con đãđược giảiphóng rồiđó My ơi! Bà thìthầm nói vậy. Bà muốn mainầy trôngthấy xác My nằm chung với những xácchết lạmặt sẽđược chônchung trong một nấmmồ tậpthể. Bà muốnvậy.

Nỗichánngán đã đếnlúc cùngngoặc rồi. Nỗiđaukhổ đã dìm bà vào trong nỗithốngkhổ chờđợi haomòn. Thôithế thì hết. Sựchịuđựng đãđến cùngđộ. Nướcmắt bà khóc cho ngườichồng đãchết giờ khôcạn rồi. Bà khôngthể khóc cho những xácchết bộinghĩa vôtri kia. Thôithì cứ xem như trời đã anbài mọisự. Xin chấpnhận hết. Ngườimẹ, nỗikhốnkhổ, và cuộcchiến.

Bâygiờ ngườimẹ đang nghe Nhuận nói về sựlosợ quanhđây. Nhuận muốn rứtbỏ tráchnhiệm quanhđây mộtthờigian. Ðilính. Cánhtayphải của Nhuận hết sợ phải giếttrúng em mình nữarồi. Ði là mộtcách anthân, nhưng nếu cứ còn ởđây thì thếnào? Thếnào nẫu cóngày cũng sẽ về bắtđi dukích hoặc sẽ bịgiết vứt xác ngoài đồng khôngchừng. Ðơngiản chỉcóvậy mà Nhuận đã phải cânnhắc tớilui nhiềulần. Chàng khôngmuốn ai nhắctới tráchnhiệm và bổnphận nữa. Mẹ Nhuận, ngày hai buổi bà vẫn phải đi họpchợ, đủ để nuôi Ban học đếnnơiđếnchốn.

Nhuận cầncó môt cuộcsống bìnhthản trong chuỗi loâu khi rađi cònhơnlà nằmlì ởnhà để đợi "nẫu" về rồi bắtdẫnđi.

Ngườimẹ imlặng rấtlâu nghe Nhuận nói. Bà chấpnhận hết. Bà chẳng muốn gì hơnnữa. Những người thânthích quanh bà đã thinhau bỏđi. Sựchịuđựng của bà đến mứcđó là cùngtột.

Thếlà Nhuận rađi nhé! Bà đợi Nhuận rađi và sẽ tiếptục chờđợi Nhuận trởvề saukhi gởi ngoài chiếntrường một phần thânthể đểrồi quayvề với mẹ. Chẳng là gì cả. Mọisự giảndị nhưvậy chonên bà bằnglòng. Bằnglòng chấpnhận như bấylâunay, giốngnhư trướckia ngườichồng đã nói với bà trướckhi "điBắc".

Thôithì cầuxin Trời giúp bà vượtqua mọi nỗiđaukhổ để bà cóthể chịuđựngđược dàilâu hơn để Nhuận rađi.

Cóthể đêmnay mẹ sẽ nằm mớ tên con. Thựctại với việc sắp rađi của Nhuận và cáichết của My, và Ban vẫn tiếptục đihọc và cùng chờđợi như bà.

Nhuận nhớ Vinh với những chiếchôn gởilại thịxã điêutàn.

Mainầy ngườimẹ sẽ ra nhìnxác My được chôn chung với những xácngười lạmặt. Cólẽ rồibà cũng sẽ khóc và gọithầm tên My.

Phan Cung-Nghiệp

Quynhơn 1970

x X x

Còn Buổichiều Vàng

Truyệnngắn: Phan Cung-Nghiệp

(Tuầnbáo Khởihành, Chủbút Viên Linh, số 79, Sàigòn 12/11/1970)

LỜI GIỚITHIỆU: Mỗi truyện đều ítnhiều phảnánh tâmtrạng suynghĩ nàođó của một thờiđại, một lớpngười. Có truyện sẽ còn đuợc người của thờiđại khác đọc tới nếu những suynghĩ của thờiđại trước mình có những cáinhìn về đờisống và trong một bốicảnh mà đốivới thờiđại ngàyngay conngườita rấtlà xalạ. Ngườiđọc sẽ tòmò tựhỏi cáigì đã xảyra và như thếnào vào thờiđại đó? Chiếntranh, tìnhyêu, chếtchóc... và conngườita đã sống nhưthếnào trong một bốicảnh thônquê Việtnam mà ngàynay khócóthể thìnhdung lạiđuợc những dấuvết cũxưa đó. (vny2k)

 

 

 

Ðứacon trêntay dì Nhường dườngnhư đã ngủsay. Dì Nhường đungđưa chiếcvõng ngoàihiên nghe cọtkẹt, đôimắt dì limdim như ngủ. Thỉnhthoảng dì cấttiếng hátlên một bài rucon nàođó thật buồn thật nhẹ... Ðôimắt dì nhìn quảnhquất, trông sâuhoắt và sầunão.... Ðôimắt đó buồn và xanhxao như đôimá của dì.

Mộtlúclâu sau, chiếcvõng khôngcòn đongđua nữa, dì hìnhnhư đã ngủsay với con. Tiếngkhóc của thằngbé khinảy đã thựcsự chìmlắng vào cơngió chiều laoxao nhẹnhàng, khómtre ở bờao lunglay và mộtchút gió thổi mặtao nước ngoàisân gợnlên những vòngtròn tungtăng lanrộng.

Buổichiều vẫncòn tơvương bên cánhđồng vàngvọt xaxa, là cánhđồng mớivừa đuợc gặt xong trơ gốc mạ khôcằn xẫmmàu. Ởđó thỉnhthoảng vài con chimsẻ baylượn xônxao và mảimiết. Tôi ra đứng bênngoài phêncửa đốtthuốc hút, nhảkhói mùmịt. Tôithích đứng ởđây mỗingày, nhìn mãihoài ngoài cánhđồng xaxa kia như thếnày. Hômnay nhà Dung có tiếng tụngkinh và tiếng mỏ vọngsang đềuđều, chắc hômnay là ngàygiỗ đầu của ôngngoại nàng. Tôi lắngnghe thêm cố nhậnra thêm tiếngđộng nàođó sẽ vanglên, nhưng tuyệtnhiên mọithứ dườngnhư đều imvắng bặt, chỉcó tiếng mỏ và tiếng gió mênhmang.

Tôi đứng nhưvậy hoài thật lâu. Ngoài đuờngcáiquan có mộtvài chiếc GMC chạy vụtqua tung bụi đỏ mùmịt. Tôi cảmthấy damặt mình nhớpnháp nên rangoài lunước bên hôngnhà rửa thật vội, cảmthấy mátrượi. Tôi không laumặt và cứđể từng giọtnướt nhỏgiọt xuống ngực nghe một nỗi nhộtnhạt khoankhoái. Lúc tôi đặt chiếc gàunước về chỗcũ thì nghethấy có tiếngđộng đâuđó thật gần nhẹnhàng bên cạnh. Tôi quaylại vừa bắtgặp đúng ánhmắt và nụcười của Dung. Tôi tiếnđến hỏi Dung việc nhà nàng hômnay có chuyệngì mà nghetiếng tụngkinh lâulắmrồi vậy? Dung không đáp mà chỉ nói mời anh sang nhà ăngiỗ đầu ông ngoại em... Tôi nói:

— Vậymà một năm rồi hở...

Tôi bỗngnhiên nghe như tiếngnói của mình saothật xaxăm mắthút. Dung không nóithêm gì, nàng mĩmcười và dườngnhư muốn nói gìđó nhưng chỉ thấy nàng imlặng. Tôi đưatay vuốt nước trên mặt, cười mộtmình lùngbùng trong miệng. Tôi tìmthấy ở Dung một nét gìđó nhínhảnh, như đâuđó xaxưa tiềmthức còn đọng nét trẻthơ nhưng không lộra bênngoài. Tôi cảmthấy thích Dung ở điểm nầy, và tôi nói cho Dung nghe điềunầy, nàng chỉ cười rồi ngoenguẩy bỏđi. Tôi đúng cười mộtmình trôngtheo bóng nàng khuấtsau hàngdậu bênnhà.

Tôi bướcvào nhà, dì Nhường đã trởdậy, dì vẫncòn đềuđều đongđưa chiếcvõng dừa và hát bài rucon nàođấy xaxưa quenthuộc. Tôi ngồixuống bên dì hỏi má về chưa, rồi imlặng nhìn dì trôngthấy rõ nét chờđợi ubuồn. Mộtlúclâusau dì mới hỏi tôi Dung sang có chuyệngì, rồi độtnhiên di bậtcười khúckhích. Tôi cười theo dì và nói Dung sang mời qua nhà nàng ăngiỗ...

Dì hỏi mời cậu hay mời nhà. Tôi không đáp nhưng suynghĩ về điềunày. Từlâu dì vẫn cóý trêu tôi cắpđôi tôi với Dung, tôi xemnhư khôngcó việcgì. Sự imlặng của tôi cólẽ đã làm dì nghĩ vậy.

Chắc cũng có lúcnàođấy dì cũng có nghĩ đến lúc thời dì còn congái với dượng. Mỗi người đều có những hồitưởng thuộcvề kýức để môtlúc nàođó trong đời tìnhcờ bắtgặp lại từng nỗi côđon từnglúc hiệnra và gợilại những điều bẽbàng trong đờisống. Dì đã bỏ cả chuỗiđời congái để về sống với dượng, nhưng sao chuyệnđời mọithứ xảyra như có bàntay nàođó đã sắpđặt sẵn: Dượng bỏđi lênúi và dì ởlại chờđợi. Lâungày cólẽ tríóc dì cóthể đã rữamục và đã làm dì trởthành một người đànbà trầmlặng ítnói.

Lâunay dì vẫn âmthầm sống với đứacon đã haituổi và trong sự chờđợi đó cólẽ dì đã tìmra trong hìnhdáng đứacon một sự vắngbiệt đã làm dì đaukhổ rấtnhiều nhưng dì không nói. Thỉnhthoảng nỗi âulo hiệnlên trong dì, dì đã đểlộ hết những sựthật. Sựchết đã làmcho ngườikếcận cảmnhận đuợc nỗisợhãi với chínhngay chiếcbóng của mình.

Tôi không losợ điềugì như dì, nhưng nỗichết quảnhquất sang từngbuổi từngngày hiệnra thật vội.

Tôi cảmthấy thương dì nhiều hơn ai hết, sự gầngũi bỗngnhiên cảmthấy sựchungđụng khôngthể táchrời, rồi để gợilại cho trínhớ những cảmxúc xaxôi. Tôi khôngbaogiờ muốn nhắcđến điềugì thuộcvề divãng có dượng, nhưng dì dườngnhư vẫn muốn đuợc nghe người khác nhắcnhở đến tên người như đólà một sựanủi, và dì cóthể cần sựthươnghại hoặc cùng gópchung vào nỗibuồnlo của riêng dì.

Tôi khôngcòn nhớ hôm dượng bỏđi đãcó nói với dì đìềugì không. Tôi còn nhớrõ hômđó là một buổi còn mùsương dàydặc. Dượng đã thảnnhiên bỏđi với một đámngười lạmặt. Dì đã khóc rấtnhiều. Ðôilúc dì đã ngớngẩng đếnnổi đứanhỏ trêntay té xuốngđất và khócthét lên. Rồi dì lại bậtkhóc theo và chẳng ai hiểu là dì đã khóc vì dượng đã rađi hay khóc vì đứacon té xuốngđất khóc.

Sau ngày dượng bỏđi đuợc vài tháng, đãcó mộtvài người ghéngang nhà xin gạothóc gìđấy. Những người đó dườngnhư là đámngười xuấthiện ngày dượng rađi. Ngườita nhậnthấy dì Nhường đã cốmong họ đến lầnnữa để tìmhiểu thêm về tintức của dượng. Nhưng cũng từđấy bọnngười đó không đến nữa.

Dì chỉcòn biết chờđợi mà thôi. Ðôilúc dì còn bị chínhquyền địaphương đến làmkhódễ nóilà dì đã làm liênlạcviên cho bọn dukích. Dì chỉbiết khóc, và dườngnhư dì đã hết nướcmắt và vềsaunầy, tôi khôngcòn nhìnthấy dì khóc nhưtrước nữa. Giờđây tôi nhìnthấy trong đôimắt dì hai bờvực sâuthẳm. Divãng xemnhư đã xaxưa và đã bị khướctừ, và lâurồi cóthể dì còn nhớ nhưng đó chỉlà sự chờđợi daidẵng vôchừng.

Có mộtvàilần, quândukích mòvề bị nghĩaquân bắnchết, phơithây ngoài sânvậnđộng. Dì cũng đã vàilần đếnđó tìmlục xác dượng. Tôi biết ở dì dù có sựlãngquên nhưng thựctế trong vôthức vẫn tiếptục đitìm. Ðôilúc, dì lại nói với tôi là dì mong tìmđuợc xác của dượng ởđẩy đểrồi khỏi vướngbận tâmtrí. Chodù nỗikhổđau kia có trànvề thật đầy trong tâmhồn dì. Tôi cảmthấy đólà một sựviệc lạlùng. Nỗi xótxa đã mangđến cho mỗi người một nỗi khốncùng, và người ta chỉ còn biết chờđợi.

Ðến sẫmtối, má tôi điđâuđấy vừa trởvề. Dì Nhường bếcon vào giường và sửasoạn nấucơm.Mẹ tôi đặt chiếc giỏ không vào một gócnhà, hìnhnhư cóđiềugìđó đang làm bà suynghĩ và trên trán bà hiệnlên rõ những nét âulo. Bà nói thìthầm điềugì đó với dì Nhường, rồi bỏ sang ngồi trên chiếc phảngỗ imlặng. Tôi nhậnra nỗi thảngthốt hiệnlên trên gươngmặt dì Nhường. Dì hỏi má tôi thật khẻ:

— Phải đúnglà những người trướckia đi với ảnh không chị...

Má tôi nói:

— Ừ, đúng thì đúng rồi... còn có vài xáchết khác khôngcòn mặtmũi trông ghêrợn quá!

Di Nhường bậtthốtlên:

— Chắc ảnh quá!...

Má tôi ngậpngừng:

— Chị cónghe đâuđó cóngười nhắcđến tên của dượng. Và hìnhnhư khôngcó thìphải, và nếucó chị có thể nhậndiện radược mộtvài chitiết... Mai dì lại xem...

Nói xong bà bỏra saunhà. Dì Nhường hoàinghi losợ. Còn tôi lùngbùng trong miệng nói mộtmình điềugìđó vônghĩa. Dì nhìn tôi với ánhmắt trũngsâu xuống, trông ngơngác. Thếra, dì vẫncòn khóc đuợc đósao? Khi má tôi trởlên lại, tôi hỏi bà về những xácchết ấy đang ở đâu. Bà bảo còn nằm ngoàichợ. Rồi bấtchợt bà hỏi tôi về chị Vàn. Tôi nói là chị xuốngphố vẫnchưa thấy về. Bà nói vậy để đợi cơm luôn. Tôi chợt nhớra nhà Dung hômnay có giỗ và nàng mới đến mời khi chiều nên tôi nói:

— À, má! Tốinay bên nhà.... có giỗ, Dung có sang mời má, má qua bênấy mộtchút...

Bà bảo thếà, rồi bỏđi. Tôi quaysang tìm dì Nhường nhưng không thấy dì đâu. Chắccólẽ dì đã khóc nhiềulắm. Sựtrốntránh của dì vẫn luônluôn đeođẵng hoài bên dì làm cho đờisống dì thật buồnbã. Tôi nghĩrằng dì thật khócóthể quênđuợc dượng. Làmsao quênđuợc khi divãng vẫncòn bêntrong mỗi conngườita?

Cănnhà tốiđen. Tôi chẳngbuồn thắpđènlên, lắngnghe từ trong buồng của dì có tiếngkhóc vọnglên từngchặp đứtquãng, hoàlẫn cùng trong tiếng sộtsoạt vuvơ trên máitranh. Tôi im lặng đốtthuốchút và ngónhìn những đốmlửa thấpthoáng từ đằngsau bếp, ởđó có tiếng cũi nổ títách, rờirạc mơhồ.

  x X x

Tôi dắt chiếc xeđạp ra ngõ nhỏ. Dì Nhường bếcon quaytrởlại vàonhà, loángthoáng bóngdáng dì trông gầyguộc — chị Vàn nói buồn cho chị thật. Tôi ừào trong miệng, đưamắtnhìn chị, trông chị thậtđẹp. Chị vẫncòn đểnguyên chiếc áodài đidạy buổisáng trênngười trắng mát. Tôi nóivới chị, bỗngnhiễn hômnay chị đẹpthật. Chị Vàn véo tôi nói đồkhỉ nà! Tôi cười khúckhích hỏi anh Khanh khinào trở vào Sàigòn? Chị Vàn imlặng nhìnlên nềntrời mấthút những connắng cháyngười, ánhmắt chị lunglinh mơmàng, tôi bảo chị đẹp lắmđấy rồi chở chị trên chiếcxeđạp chạy trên conđườngcáiquan lởmchởm đá. Ðâuđó quanhquất tiếng trống trườnglàng vanglên chậpchùng. Tôi hỏi chị Vàn hômnay sao chị dạy về sớm vậy. Chị nói ừ thì thích vậy... Tôi nghe tiếng chị nói laoxao bay lanqua những tầng lá xanh. Niềmvui nàođấy đã đếnvới chị bấtchợt, dù biết là đã xa ai rồi nhưng chị chấpnhập....

Tôi đạpxe ngược cơngió từ sông Lạigiang thổivào lànhlạnh. Thếmà đã mùađông rồi đó nhỉ, tôi nói nhưvậy với chị Vàn. Chị bảo ừ chóng thật... Rồi chị Vàn nhắchỏi tôi về My, hỏi nay thếnào? Tôi bảo thì cũng vậy, nàng vẫn đihọc thườngxuyên... Chị Vàn nói:

— Tôi hỏi cậu thếnào kìa!...

Tôi mĩmcười, cho xe vòngra đườngcái lớn rãiđá:

— Sao chị không nói chuyện anh Khanh nghe, chừngnào anh ấy trởvàolại Sàigòn...

Giọngnói chị bỗngnhiên buồnlạ: "Maimốt gìđấy!..." Tôi hỏi thế Tết ảnh có vềlại không? Sao chị không nóivới ảnh ởchơi thêm vàingày nữa, mai chủnhật... Chị đi với ảnh... Chị Vàn nói thật buồn:

— Chị bảo thếnàođược, ảnh ở thêm vàingày nữa thì đượcgì?... Tôi hỏi:

— Sao ảnh lại xin đổi đi nơikhác dạy...

Chị Vàn lặngthinh. Hìnhnhư chị cũng đang tìm câuhỏi với chínhmình. Sựbỏđi là cả một nỗi trốntránh, xarời hẳn dĩvãng của chínhmình. Chưa ai mang rakhỏi lòngmình những cảmxúc bìnhthường, mộtkhi ngườita đã cảmthấy mình khi đã xarời tấtcả thì sựchốibỏ sẽ trởvểlại trong từng nỗiloâu hằngngày, đôikhi chỉlà một thoángqua bấtchợt nhưng đằngsau đó làcả nỗinhớmong. Bỏxa một cuộctình đầy khi ngườita thựcsự đã ấpủ tronglòng đầyắp những chờmong, chờđợi, và kỳvọng dù là ơhờ.

Khi chở chị đi ngangqua chợ, tôi chợt nhớđến dì Nhường, nhớđến những xácngười phơithây đâuđấy, quảthật tôi khôngngờ rằng lạicó dượng Nhường lẫnchung trong những xácngười ấy, không nhìnthấy mặtmũi, ruột nằmphơi rakhỏi bụng. Dì Nhường nhậndiệnra xác dượng là nhờ ngóntay đeonhẫn có thẹo. Buổisáng hômấy dì xin xác mangvề chôn. Dì chẳngcòn nướcmắt nào để khóc nữa với cái xácchết vôhồn của dượng, điều mà dì đã chờđợi giờ đãthành sựthực. Tôi nghĩ nhưvây cũng rãnhtrí dì thôi, và mong dì trong những ngàytháng cònlại đờisốngc chị sẽ được anlành hơn. Tôi nóivới chị Vàn:

— Hôm chôn dượng đếngiờ, dì Nhường dườngnhư đang toantính một chuyệngì, trông dì cóvẻ nghĩngợi lung lắm...

Chị Vàn ừào trong miệng. Hìnhnhư chị không muốn nhắcgì đến sựchết và kẻcònlại. Chị chođó là điều toantính nghĩngợi mệtnhọc, chị chẳng thích thế. Khôngpảilà chị thường nhắcđến hiệntại đósao? Tôi nghĩ đólà cả một nỗitrốntránh với cuộcsống, dù chỉ cần một lần đốiđầu, chấpnhận tấtcả thì đó sẽ chỉlà một lần phải đốiđầu để vềsau nó sẽ vĩnhviễn bướcrakhỏi cuộcđời của mình.

Tôi chở chị Vàn đến đườnphố thì ngừnglại cho chị xuống. Anh Khanh đã chờsẵn đó từ hồinài, chạylại đón chị mĩmcười. Tôi nhìn anh rồi nhìn chị nghe tronglòng mình một nỗiniềm nàođó xônxao. Ăntết xong cólẽ họ sẽ lấynhau. Tôi cũng mong điều thanhthảnh đếncho chị, cho ngườithân bêncạnh của mình.

Tôi chào anh Khanh rồi đạpxe trởvề lại conđường đá dẫnra bờsông, nghe gió thổi lànhlạnh. Tôi nghĩđến My, thử vẻra trong đầu đoán là nàng đang làmgì, nàng có nhớđến tôi không? Thếmà cuộctình tôi và My lẫnquất đã hai năm rồi, vẫn những buổi đónđưa và hòhẹn. Gặpnhau nhiều nhưng tôi vẫn cảmthấy có một điềugìđấy xacách thật lạ. Tôi thì vẫn âmthầm với chiếcbóng của mình, còn My thì vẫn lặnglẽ sống bên ngườicha luốngtuổi, và một ngườianh đidânvệ thỉnhthoảng vềnhà mộtvài lần.

Có lầnnào đấy gầngũi nhưng tạisao My không nóilời yêu tôi, làm tôi trởthành một kẻ chỉ biết chờđợi, tiếngnói nàođấy gợilên chotôi sự xacách muôntrùng. Tạisao tôi edè ngạingùng đếnnỗi khôngdám nắmtay, vuốttóc My. Nàng hìnhnhư đang chờđợi ở tôi một cửchỉ âuyếm nàođấy, nhưng tìnhyêu haingười sao chỉ giốngnhư tự mỗingười ấpủ giấukín tìnhcảm mình tronglòng,  ngàytừngngày càng trởnên xalạ. Gặpnhau rồi cũng chỉ nói vuvơ vàicâu rồithôi. Tìnhyêu chỉcó bầynhiêu đó sao? Tôi phải làm thếnào để giữlại được những kỷniệm của tôi và My.

Nghĩđến My, nghĩđến cuộctình daidẵng xađưa chẳng chờ chẳng đợi. Tôi lại nghĩđến Dung, đến ngườicongái đã đeođuổi tôi và bị xalánh thậtsự. Tôi xem Dung như ngườiemgái, và tộinghiệp cho Dung, mỗilần nàng gặp tôi đi bên My là mỗilần tôi trôngthấy nàng buồn ghêgớm. Tôi đã vài lần anủi và gợinhắc đến một thựctại mà mọingười ai cũng đã haybiết để nàng hiểurằng những gầngũi đangcó chỉlà những tạmbợ. Dung chắc hiểurõ điềunầy chonên nàng cũng đã tránhné những cửchỉ thânmật với tôi. Thôi mọisự dườngnhư có bàntay nàođó đã sắpđặt sẵn, Dung ơi.

Tôi đạpxe đi lanhhoanh nhiều vòng, rồi cảmthấy nhớ My thậtnhiệu, tôi cho xe vào một ngõ nhỏ để đến nhà My. My có lúcnào chờ tôi trước ngõ chăng? Chắc là không, vì tôi đã chưa đưa nàng rakhỏi điều ướcao nàođấy xacách giữa tôi và nàng. Tôi vẫncòn muốn để tìnhyêu âmthầm kia đừng khơiđộng dậy những gầngũi êmđềm. Tôi muốn cảhai nângniu những phútgiây kia, giữ một khoảngcách xa, đểrồi mỗingười lại ấpủ riêng cho mình một nỗibuồn và chờđợi điềugìđấy sẽ xảyra.

Tôi dựng xe trước ngõ nhà My, rồi lại chẳng muốn vào. Tôi đứng nhìn vuvơ câylá trước nhà, chờđợi. Ánhnắng buổitrưa bỗngnhiên ấm lạlàng. Tôi nhìn những đọtnắng trêncao nungnấu bầutrời, nghe chúng dườngnhư đang reocười cùng trong một niềmvui lớn mớivừa bùngvỡ lên trong tôi. Tôi lấy thuốclá ra mồihút, suynghĩ vuvơ trong từng ýtưởng chưa hiệnhình rõrệt về My. Tôi muốn mỗi chủnhật đưa nàng đi nhàthờ xemlễ, dù tôi chẳng biết mộtchútgì về chúa, về đứcmẹ, về đấngtốicao. Tínngưỡng của tôi là tự đặtlấy một niềmtin để tự tìm nơi nươngtựa cho chínhmình. Sự gầngũi bên My với tôngiáo của nàng, tôi không để cho sự suytôn nào khác ngoài tìnhyêu làm một chướngngại giữa tôi và nàng.

Hút xong điếuthuốclá, tôi bướcvào nhà My. Tôi không thấy nàng đâu trong ngôinhà vắnglặng, chỉcó cha nàng đang như ngủgật trên võng. Tôi lẵnglặng bướcra ngoài dắt xeđạp trởvề nhà. Buổichiều tôi trởlại và chở My trên chiếcxeđạp chạy dọctheo cánhđồngruộng. Nàng ngồi sau yênxe népsát vào ngườitôi nhưđể tránh những cơngió thổi phầnphật. Tôi và nàng imlặng nghe đâuđó một nỗibuồn từ một nơichốn xaxôi hiênvề thậtđầy. Thếmà đãlà muàđông rồiđó nhỉ? Nhanhthật. Trong mùađông tôi và My như hai kẻ không hẹn, cuộctình dài nhưng sao vẫn thấy xaxôi. My, My, tôi gọi hoài tên nàng, em có nghethấy gìkhông? Tôi nhìn buổichiều và muốn nóilên một điềugđấy, muốn mang My đến gần tôi hơn, và nhiềulúc tôi cảmthấy nàng đã cáchxa tôi thậtxa. My có nhậnra điềunầy không? My chắc cũng đã nhậnra nhưng rồi mọi việc rồi cũng sẽ trôiqua, cũng xaxôi cả. Nhiềulúc cólẽ là tìnhcờ, tôi và nàng đã tìmđến nhau trong chốclát, chẳngbiết nóigì, nhìn rồi buồn, buồn nhiềulắm phảikhông My? Mùađông. Tôi muốn gọitên mùađông trong mọi ngôntừ, ánhmắt. Sự hiệnhiễu của tìnhyêu đôikhi thấy thật gầngũi nhưng cũng cókhi thấy nó bay lưngchừng và thấy mình đang cố vóibắt mệtnhoài. My cóthấy đôilúc mình xacách và lạnhlùng quá không My? Muốn nói. Muốn hỏi. Nhưng đâuđấy btìnhyêu bôngchợt như đã xaxưa và bên mình chỉlà sựtrốngvắng vôngần. Trong đáysâu của tâmhồn đâuđó chợt vọnglên nghe văngvẳng có tiếng gọinhau trong từng lờinói, và dưới mãi tận đáysâu của tìnhcảm, mỗingười trong chángta đã tự giamcầm do đínhdước của cuộcđời, và tìnhyêu bỗng trởnên mongmanh dễvỡ.

Mùađông lạnhbuốt chẳng cógì để đáng nângniu cả. Mọisự rồi sẽ quađi như ngườita thường nghĩ... ngày sẽ tàn, đêm sẽ đến... rôi tấtcả sẽ tànphai theo thôi, My ơi!

Tôi đạpxe chở My raphố rồi đạpxe vòng ngượclại conđường cũ. My vẫn ngồi đằngsau tôi imlăng. Vài sợi tócmây lưathưa trong gió thỉnhthoảng baytạt vào mặt tôi mơntrớn dịudàng. Tôi quaynhìn My phíasau thoáng thấy ánhmắt nàng thậtbuồn, đămđăm nhìn những vạtnắng trong môt buổichiều vàng nhảymúa trên những bụitre, cánhđồng, giòngsông, chântrời, ángmây, tấtcả như đều đang trôivề trong một nỗinhớ lặnglờ. Sao My khôngnóigì hếtvậy, sao tôi khôngnóigì hết vậy? Trong cõi imlặng ắpđầy những kýức gầngũi, cảhai đều muốn nói gìđấy nhưng cólẽ lại esợ phávỡ sự thinhlăng địnhước khônglời, phải vậy không My?

Buổichiều xuống thật thấp, chiếcbóng xeđạp tôi chở My đỗ dài trênđường trơtrrọi. Tôi muốn nói với My bằng những lờinói thật nồngnàn, cho nàng nghe, cho tôi nghe. Vậythôi. Nhưng cảhai vẫn imlặng, và giữa haingười hiệnra một khoảngcách vôbờ. Có một khoảng thờigian thậtlâu sau, tôi mới nghe mình nói:

— Mùađông rồiđó hở My?

— Dạ.

— Thếmà mình chưa cảmthấy gì nhỉ?

— Dạ...

— My có cảmthấy lạnh không?

— Dạ không...

— Thếmà tôi nghe lạnhlắm thìphaỉ. Mùa nầy nămngoái mình mặc áolạnh, nhưng chẳngcòn đirông như hồinhỏ, phảikhông My?

-...

— Lâurồi tôi vẫn chưa nghethấy gìcả....

Khônghiểusao tôi muốn nhắc hoài câunói nầy, như mộtcách khơiđộng lại một cuộctình từ mùađông nămnào giờ như đã ngủyên. My có nhậnthấy điềunày không? Ngàytháng trôiqua, ngàycàng hiệnra nỗiêchề, càng cảmthấy buồn nhiềuhơn. My, em có nghethấy tôi nói gìkhông..

Tôi chậmrãi đạpxe thậtđều, ra ngồi ngoài bờsông hong gió lạnh, xongrồi lại đạpxe vể đi trởlại trên conđường cũ. My vẫn imlặng, tôi nói như để gợilại giữa tôi và nàng một nỗigì gầngũi hơn:

— Sao My không nóigì hết vậy?

— Nóigì bâygiờ hả anh?... Tiếng My vanglên thậtbuồn, tôi nghe lẫn đâuđấy một nỗi xótxa... Tôi nói:

— Ừ, nhỉ? Tôi maong My đừng nói gìhếtcả.... thếmà tôi vẫn muốn My nóilên điềugìđó... My có hiểu không?

My imlặng. Tiếng tôi như chìmsâu vào trong buổichiều. Tôi phải nóivới My. Nàng sẽ chẳng buồn đâu như tôi đã nghĩ. Và hìnhnhư nàng cũng đang chờđợi điềunầy, tôi thầm mong nhưvậy. Lời nói của tôi nhưvậy sẽ không baylạc vào thinhkhông. Tôi cảmthấy xúcđộng thậtnhiều, khi những điều tôi muốn nói với nàng chợt như muốn bùngvỡ ra thành tiếng. My sẽ nghethấy và sẽ hiểu. Nàng sẽ buồn không? Cólẽ tôi sợ làm nàng buồnphiền, tôi sợ khơilên việcnầy rồi tôi sẽ mất My, sợ My sẽ buồn, sợ mình sẽ đánh những gì mà tôi đã nângniu tronglòng bấylâunay. My ơi, My có nghe tôi đang gọi tên My đó không?

— Gì anh ạ...

Tiếng nàng thốtlên làm tôi chợt như tỉnhgiấc sau một cơnmê. Tôi mớivừa nói gì và nàng đã lêntiếng. Trong ýnghĩ tôi cólẽ My chẳng nhìnthấy và hiểu đượcđâu. Tôi có nên nói cho nàng nghe những điều mình đã suynghĩ lâunâ?

— Có lúcnào My sợ chết không? Chẳnghạn như mình đang đi nhưvầy rồi bỗngchợt tráiđạn nàođó về rơi ởđây, xong cảhai cùng chết, My sợ không?

Nói rồi tôi đạpxe nhanhhơnlên nghe gió từ bờsông sổng ngượclại đập vào mặt àoào. My vẫn imlặng. Nàng đang nghĩ gì?

— Tôi muốn nói với My vài điều đã lâurồi, không biết My có muốn nghe không?

Giọng My bỗngchợt nghe như đang thảngthốt:

— Gì anh?

Tôi muốn mình với My chết cùng mộtlúc, ởđây hay ởđâu cũng vậy. My cóbiết tôi sắp nói gì không My: yêu em, yêu My, yêu My lâulắm rồi, trongkhi vẫncòn có sựxacách vờivợi giữa hai người... Tôi để My chờđợi thậtlâu, rồi bỗngchợt tôi không nói đúng với ýnghĩ của tôi:

— Phảichi mình chết ởđây mộtlúc hả My?

Tôi bỗng nghe tiếng My oàkhóc phíasau, nàng gụcđầu vào vai tôi, thânhình nàng runglên từngchặp. My, My khóc thếsao? My nghĩ gì? My sợ sao My? Tôi tôi nghe tiếng mình nói mộtcách lạclõng:

— My, My... Tôi muốn nói.... tôi yêu My...

Rồi tôi lặngthinh. My vẫncòn khóc trên vai tôi, không nói gì. Tôi cho xeđạp chậmlại khi vòngtay nàng bõng xiết bụng tôi lại thật chặt. My sợ gi, My ơi? Rồi, thếlàxong, mình đã nói rồi, với My, với thật chínhmình. My có buồn không My ơi!

Ðến sẫmtối, tôi đạpxe đưa My trởvề. My yêu tôi nhưng nàng lại không nóigì. Trông nàng cóvẻ buồn nhiều. Máitóc nàng hữnghờ rũxuống trên đôi bờvai mọngước. Vậy là mình đã nói tiếng yêunhau rồi nhỉ hả My? Tôi muốn hôn My, tôi không còn sợ nàng giận, My yêu tôi mà. Rồi trong đêmđen bóngtối dườngnhư là kẻ đồngloã, tôi cảmthấy thânhình My mềmnhũng dưới cánhtay tôi. Và tôi nhìnthấy đôimắt My buồnrườirượi. Tôi hôn trên bờmôi My một nụhôn thật dài, bờmôi nàng runrẩy gắnchặtvào môi tôi. Ðốimắt nàng rướmlệ, nàng đang khóc. My cho tôi rồi đó My, cuộctình dài và xa, My yêu tôi nghe My!

  x X x

Rồi bỗngnhiên tôi có dựtính bỏđi thật lạlùng. Bỏ thịxã nầy mà đi? My yêu tôi thật mà. Ýtưởng bỏđi cứ mãi lẫnquất trong đầu tôi. Tôi đã quên My rồi sao? Không. Thế mà... Ðólà điều thật lạ. Tôi sợ gì đây? Thixã đang sống trong một nỗiđeđoạ chiếntranh chếtchóc khắpnơi, nhưng ýtưởng bỏđi không phải bắtnguồn từđó.... Thế tạisao? Tôi vẫn chưa trảlời được câuhỏi nầy với chính tôi. Những khuônmặt thânyêu quanhđây và quaycuồng vỡ nhoà từngmãnh. Sao vậy? Mầy sao vậy, mầy điên rồi chăng? Tôi tỉnh lắm, nhìn quanhđây có mẹtôi, chị tôi và My. Tấtcả những gươngmặt đó thânthuộc — thếsao tôi cóthểcó dựtính lạlùng nhuvậy sao? Hừ, sợ bỏđi sẽ có một ngày nàođó mầy sẽ nhậnthấy rằng bỏđi là một sựtrốntránh, nỗiloâu với điềugì đó liênhệ với hiệntại đangcó, phảivậykhông?

Dì Nhường đã bỏđi từlâu, rờibỏ cănnhà nầy. Đì bỏđi mấtbiệt như buổisáng dượng Nhường đã rađi vậy. Mấtbiệt vắngtam. Rồi thựcsự tớilượt anh Khanh. Ðây mớilà sẽ bỏđi mấtbiệt. Hômnào chiếcxe chở anh Khanh dọcđường bị mìn nổbanh xe ra, rồi anh Khanh như chiếcxe, chẳngcòn nhậndiện được gì. Thếmà anh đã nói với chị Vàn là họ sẽ chẳngbaogiờ xanhau, sẽ lấynhau. Ừ thì lấynhau. Họ đã lấynhau bằng nướcmắt. Chị Vàn đã khóc hết nướcmắt, chị khóc rồi sẽ được gì chăng? Rồi đến Dung, nàng đi lấychồng. Nàng đã xem việc nàng có tôi điqua trongđờnàng biến nó thành sự vắngbiệt xaxôi. Dung đã nhậnra điềunầy, sẽ xalạ cáchbiệt với tôi. Rồi người chồng nàng đănglính, lại thêm một kẻ bỏđi. Dung và người chồng của nàng đềulà bạn tôi. Họ lấynhau. Thếlà anphận.

Mọi suynghĩ, mọi ngôntừ, mọi hìnhảnh xoaycuồng quanh tôi bằng sựbỏđi, dựtính bỏđi. Kỳquặc, quảthật tôi muốn bỏđi thậtsao? Bỏ mẹ, bỏ chị, bỏ ngườiyêu, bỏ bằnghữu bạnbè. Bỏ cái thịxã trốngvắng khốnnạn nầy. Bỏđi. Tấtcả đều bắtđầu bằng một sựbỏđi. Mầy nghĩ gì trong đầu vậy mầy ơi? Mầy bỗngnhiên trởthành lạlùng đếnthế? Mầy chẳng mong gì ở My sao? Bâygiờ mầy bỏđi, Bâygiờ là mùađông, câylá đangtrong conlạnh rồiđây. Mùađông, ngàynàođó mầy còn mặc áoấm chạyrong, và bâygiờmầy chốibỏ tấcả thậtsao? Ðiđi. Không lạnh hết cả bầutrồi đâu. Loàingười, bạnbè thânyêu sẽ tự có riêng hơiấm của họ. Còn mầy — sựbỏđi. Dựtính bỏđi. Lạlùng. Bỏđi thựcsao?

x X x

Buổisáng My đilễ nhàthờ, tôi trôngthấy nàng nhưng không nóigì vớinhau. Nhìn theo nàng khuất ở phía cuối ngôigiáođường thịxã. Tôi lửngthửng ôm chiếcxắc đira bếnxe. Tôi bướcđi thậtnhanh và cố tránh không nghi đến My, không nghĩ gì về điều My đang cầunguyện.

Trời lạnhcăm và mùsương. Tôi mặc trênngười chiếcáolen cũnhạt, nhạt màu như những dãynúi mờkhuất sau những dãynhà xaxa. Bếnxe nhỏbé nom bẩnthỉu. Vài chiếcxeđò đậu hàngngang lưathưa khách. Tiếng raoquà buổisáng lẫn trong tiếng ồnào của đámngười chờ xe, họ như đều chìmkhuất vào một nỗichờđời chung. Ngườita hỏthăm nhau tintức đoạnđường từđây đến tỉnh. Tìnhhình anninh, câycầu gảy, đắpmô...

Tôi vào tiệm ănsáng, gọi cơm điểmtâm và ly càphêsữa. Tôi ngồi hútthuốc, nhìn và nghe bọnngười xungquanh nóichuyện về những chuyếnđi dựhờ vào tỉnh sángnay. Toàn là những chuyện nghe đã nhàmtai, xoayquanh vấnđề đường đứt, cầy gãy, bọnngười lạmặt xuấthiện dọcđường... Tôi cũng chưa tínhthử lạixem hômnay là ngày thứmấy mà tôi đã chờ xe đi tỉnh. Tôi đã điđi vềvề từ nhà ra bếnxe baonhiêu lần rồi. Lẫn trong nỗi loâu chờđợi, vẫn chưacó được chuyếnxe nào về được tới tỉnh. Cóchăng là những vụ đạpmìn, phụckích.

Tấtcả những người sống quanhđây toàn là những kẻ nhẫnnại và chờđợi; họ chờchực một điềukiện antoàn là đõxe ra tỉnh với đám hànhkhách xônxao.

Chiếcxắc bên tôi nhiềukhi như muốn chộplấy tôi, nhào lênxe nàođấy mộtkhi ngheđược tin đườngxá thôngsuốt. Sựchờđời đaidẵng đã làm conngườita thêm buồnphiền, gầymòn thânxác. Khôngbiết phải gọi họ là thuộc loạingười nào, là những cáibóng rờirạc haylà những cáibóng đeođuổi vớinhau. Những khuônmặt quanhđây dườngnhư đã chìmvào nỗi hưhao mơhồ, giốngnhư tôi, giốngnhư mỗingười, như tấcả?

Chưachắcgì hômnay sẽ có xe đi tỉnh, mặcdù trongsuốt mấy ngàynay tìnhhình chiếncuộc cóphần lắngdịu đôichút. Nhung tôi vẫn tiếptục chờđợi, dườngnhư tôi đang trốntránh điềugì mà tôi không muốn đốimặt: giađình, bạnbè, ngườiyêu. My hay những người congái nàokhác, haylà chính nỗi losợ chậpchờn quảnhquất. Cóngày cả thịxã nầy cóthể sẽ trởthành bãichiếntrường, một miền tangtích vắnglặng.

Vâng! Tôi cũng đã nghi nhưthế, một tráiđạn, một tráibom, một quảmìn sẽ nổ bấtcứ lúcnào! My, chị Vàn, My, Dung... những khuônmặt quenthuộc lầnlượt hiệnvề trong tríóc. Tôi vẫn chưa rõ điềugì đã làmcho tôi có ýđịnh bỏđi. Ai cũng đều quyếnluyến, bạnbè thânthuộc và ngườiyêu... Tôi đã thử kiểmđiểmlại nhưng chẳng tìmthấy điềugì khàdĩ cóthể xem là đã làm tôi phiềnmuộn. Mọingười quanh tôi sống chungnhau như những bóng và hình. Vậy quyếtđịnh bỏđi cónghĩa làsao? Tôi quảtình muốn rờibỏ thịxã nầy sớim chừngnào hay chừngấy. Hìnhnhư khôngcòngì cóthể làm tôi lưuluyến nữa: Gươngmặt ubuồn của mẹ tôi, tiếngkhóc của chị tôi. tiếngcười buồn của Dung, tiếngnói muộnphiền của My. Tấtcả đốivới tôi giờđây là nỗi mongmuốn rờibỏ rakhỏi những chiếcbóng của những ngườithânthuộc. Cólẽ đâylà điều cùngcực khổtâm của tríóc với một cuộcsống với những hìnhảnh bấpbênh chaodao lượn về điểmgóc, về một chỗ. Một chỗ ngồi, một chỗ đứng, một chỗ để chenlấn cũng chỉ bấynhiêu thôi trong cuộcđời.

Tôi ôm chiếcxắc rakhỏi quán, đibỏ dọctheo đườngphố xuống ga và lại quay trởlại bếnxe trong một nỗichờđợi vôchừng. Gió bay lanman rétmướt. Tôi đứng dựa dưới mái cộtnhà đợi xe.

Tôi đốt một điếuthuốc hút nhảkhói ấmáp. Chừngnhư những hìnhảnh xungquanh tôi như khóithuốc lượmlờ. Tôi imlặng nhìn nóc ngôinhàthờ, chờđợi tiếngchuông đỗlên, tưởngtượngđólà lời cầunghuyện của My, của người congái còn làm ngườihọctrò nhỏbé.

Thìra tôi vẫncòn nhớđến My. Tưởngchừng như đã bỏquên lâungày gặplại trong trínhớ xaxôi. Thôi, tấtcả hìnhảnh ấy chỉcòn sótlại là điềugì còn quảnhquất đâuđó trong cuộcsống, nhưng conngườita dễgì bỏquên được hìnhảnh đãtừng ômấp nângniu.

Buổisáng My đilễ nàng mặc chiếcáođài xám. Trôngthấy nhau nhưng lại lặngthinh. Nàng vẫn buồn như tôi vẫn nhớ. Nàng buồn trôngthấy rõ trong ánhmắtnhìn, với màu mắt đenthẳm, trong nỗi laođao bấtđịnh vôcùng của tìnhyêu, của sựsống và cuộcđời.

Hôm tôi nói với nàng về dựtính bỏđi của tôi, nàng không hỏi, không khóc. Nàng gượnggạo, điềmnhiên như muốn chelấp nỗibuồn đàntrải. Tôi đã ôm nàng trong vòngtay và hôn trên môi nàng chấpvới. Nàng khôngcòn điềugì để tiếc nửa cả. Nàng chỉ buồn về sựbỏđi của tôi, ngàyđi và sựchờđợi.

Dung đi trên một chiếcxeôm, đỗxịch ngay lại chỗ tôi đúng. Dung bướcxuốngxe đền bên tôi và nói điềugì đấy nhưng tôi không nghe rõ. Nàng vuốtlại máitóc dài, dángngười Dung trông phờphạt, mệtmỏi. Chồng nàng đilính đã vào trungtâm huấnluyện haiba tuầnrồi thìphải. Cólẽ Dung chờđợi, gươngmặt nàng hiệnlên bao nỗiphiềnmuộn. Trông nàng dườngnhư muốn khóc, muốn nói gìđấy nhưng imlặng. Tôi hỏi Dung:

— Dung lên tỉnh hả?

Dung nhìn tôi, nàng không đáp mà hỏi:

— Anh cũng muốn bỏđi sao?

— Mình đi khônggiốngnhư người khác... Họ đi vì sợ....

— Dung thực khônghiểu anh...

Dung cười buồn, nụcười núp sau những thángngày hưhao, trông nàng giàhẳnđi với đôimắt sâuhoắm, cóthể là do nàng đã khóc quánhiều.

Tôi muốn hỏithăm Dung về chồng nàng, nhưng lạithôi. Hìnhnhư tôi sợ mình phải gợilại nỗibuồn ẩngiấu của Dung. Giốngnhư tôi, tôi sợ ngườikhác gợilại nhữnggì khôngvui đốivới tôi, chodù tôi thựcsư chẳngcó nỗibuồn nào d8ể chedấugiấu cả. Trong tôi là sựrỗngtuếch lạlùng.

Tiếng Dung lại vanglên chậmchạp:

— Mấyhômnay hìnhnhư khôngcó xe vậy.

Tôi ậmừ trongmiệng. Tôi khôngmuốn nói chuyện về điều mà mình đang chờđợi để bỏđi. Ðã baonhiêu ngày rồi khôngcó xe đi về tỉnh? Tôi hỏi:

— Dung lên tỉnh thăm ảnh?

Ảnh nhắnvề bảo tôi dọn về tỉnh với ảnh....

Tôi nghe trong giọngnói của Dung có điềugì ẩngiấu và lẫnkhuất đằngsau, giốngnhư có điềugì đó đang làm nàng chánnản đến cựcđộ. Tôi vôtình đã gợilên trong nàng một nỗibuồn. Tôi xinlỗi Dung. Nàng không nóigì mà chỉ mĩmcười gượnggạo.

Tôi hỏi một người tàixế đứng gầnđấy về chuyện đườngcá hômnay cóthể đi lêntỉnh đượckhông? Ôngta đáplời lữnglơ bảo cóthể rồi quaysang nóichuyện với ngườiđồngnghiệp.

Suốtcả buổisáng tôi chờ hoài xe mà khôngcó chuyếnnào đi. Tôi từgiã Dung để vềnhà. Chiếcxắc lại đeotheo tôi vềnhà lầnnữa. Mẹ tôi nhìn tôi khôngnói. Bà chegiầu sựbuồnphiền vào tronglòng bà. Nếpnhăn trêntrán bà do những longhĩ xưanay. Tôi cũng chẳngnóigì, đểnguyên bộđồ trênngười ngãlăn ra phảngỗ ngủ đến chiều không cơmnước gìcả. Chị Vàn đánhthức tôi dậy. Tôi nhìn chị rồi nhìn những tianắng chiều lọt qua khungcửsổ. Lúcđó mẹ tôi đi họp phiênchợchiều chưavề. Chị Vàn nói với tôi:

— Cậu làm má buồnphiền, cả chị nữa! Khônghiểusao cậu lạicó dựtính kỳquặc vậy?

Chị Vàn ngồixuống bên tôi. Ðôimắt chị trôngnhư muốn khóc. Tôi nhìn chị imlặng, khôngbiếi nóigì. Tạisao tôi lạicó ýđịnh kỳquặc nhưvậy? Giađình chỉcòn mẹ tôi và hai chịem tôi, thếmà tôi lại muốn bỏđi. Bỏđi trốntránh dù thựctại chẳng cógì đángnói tới. Khôngcógì buộc tôi phải bỏđi. Chínhtôi tôi cũng chẳnghiểu mình muốn gì, và chẳng ai hiểu tạisao cả.

Saolại bỗngnhiên tôi sợ vài cái bóng thânyêu lẫnquất bên tôi. Sựgầngũi vôtừ chẳng tạonên chuyệngì thầmkín cần giấudiếm. Tôi cảmthấy mình như đang tìmkiếm một điềugìđó hưvô và xalạ. Tôi đã lớn rồi, ngày nàođó... Tôi không bị ràngbuộc với những gì xungquanh tôi, và hiệntại quảthật chẳng làmcho tôi suynghĩ gì về bấtcứ điềugì, sợ suynghĩ nầy sẽ làm tôi muốn xalánh tấtcả.

Tiếng của chị Vàn lại vanglên như từ một khoảngtrống nàođó:

— Cậu khôngthể ởlại với mẹ và chị sao?

Tôi lại imlặng. Chị Vàn bậtkhóclên như một đứatrẻ. Người chị yếuớt tựavào tôi như sợ sẽ đánhmất một nỗi thươngyêu nàođấy. Vai chị runglên từng chặp. Tôi nhìn chị thậtlâu... Mầy, mầy là một thằngngười khốnnạn. Mầy chẳngviệcgì phải chọnlựa bỏđi, bỏlại ngườichị, ngườimẹ đằngsau. Mầy là thằngkhốnnạn thúvật nàođấy. Ai đã nuôinấng mầy lớnkhôn và chờđợi ở mầy một điềugìđó mà mầy nở rứtbỏ rađi. Mầy là một thằngngười vôtráchnhiệm, một thằngngngười, một đứaem...

Suốt bữacơmchiều, tôi imlặng nhainuốt bên mẹ và chị. Hìnhnhư có một sựdồnnén đèlên trong tâmkhảm của mỗingười với một trạngthái đòihỏi những mấtmát cầnđược bồiđắplại.

Chị Vàn nhiềulần như chực khóc với điềusuynghĩ nàođó. Còn má tôi, sao trông bà vẫn thảnhoặc xemnhư khôngcó điềugì đang xảyra tuydù khôngcó sự hiệndiện của tôi ở nhà đốivới bà là cả một sựhưhao trốngvắng. Hằngngày rồi bà vẫn phải họpchợ. Chị Vàn vẫn phải đidạy.

Tôi buôngđũa rửamặt, rồi raphố tìm My.

Phan Cung Nghiệp

(Quynhơn 5/1970)